Bolu’da geçtiğimiz ay Z.A. isimli kadına “deli dana” (Creutzfeldt-Jakob) hastalığı teşhisi konulması sonrasında, uzmanlardan kritik uyarılar geldi. Kadının İzzet Baysal Devlet Hastanesi Palyatif Ünitesi’nde izole alanda tedavisinin sürdüğü öğrenilirken, 20 yıllık veteriner hekim Ayhan Güneş, hastalığın insanlara genellikle sakatat tüketimiyle bulaştığını belirtti.
“Yavaş seyirli, ilerleyici ve nörolojik bir hastalık”
Veteriner Hekim Ayhan Güneş, deli dana hastalığının virüs ya da bakterilerden değil, “prion” adı verilen anormal protein moleküllerinden kaynaklandığını belirtti:
“Bu proteinler beyin ve sinir sistemine yerleşerek hasara yol açar. Ergin sığırlarda görülür, yavaş ilerler ve nörolojik etkiler yapar. Kaslarda istemsiz hareketler, gerginlik, stres hali ve ani düşmeler tipik belirtiler arasındadır.”
Güneş, hastalığın genellikle hayvanın davranışlarındaki değişimlerle fark edildiğini belirterek, “Kaslarda titreme ve koordinasyon bozukluğu varsa bu ciddi bir işarettir” dedi.
“Sakatat tüketimi en riskli bulaşma yolu”
Hastalığın insanlara geçişinde en önemli etkenin enfekte hayvan etlerinin veya sakatatların tüketimi olduğunu söyleyen Güneş, şu bilgileri paylaştı:
“İnsanlar enfekte hayvanın etini yediğinde veya bu etlerle temas ettiğinde hastalık bulaşabilir. Özellikle hayvan sakatatlarının direkt tüketimi büyük risk taşır. Yüksek ısıda kavurma işlemi bulaşma riskini azaltabilir ancak tamamen ortadan kaldırmaz.”
“Kaçak kesim etlerden uzak durun, eti iyi pişirin”
Güneş, kaçak kesim ve kontrolsüz et satışı yapılan yerlerden alışveriş yapılmaması gerektiğini vurguladı:
“Vatandaşlar mutlaka resmi mezbahalarda kesilen hayvanların etini tercih etmeli. Etin kaynağını bilmiyorsak en azından iyi pişirerek tüketmeliyiz. Çünkü yüksek ısı bulaşma riskini ciddi oranda düşürür.”
“Semptomlar başladığında artık çok geç”
Veteriner Hekim Güneş, hastalığın hem hayvanlarda hem insanlarda tedavisinin bulunmadığını hatırlatarak şu ifadeleri kullandı:
“Hastalığın semptomları geç fark edilir. Titreme, kaslarda istemsiz hareketler ve denge bozuklukları başladığında artık iş işten geçmiştir. İnsanda hastalık ortaya çıktıktan sonra 6 ila 12 ay içinde ölüm görülür. Bu yüzden en önemli adım, korunmadır.”
Uzmanlar, halkı özellikle sakatat tüketiminde dikkatli olmaya, kaçak kesim etlerden uzak durmaya ve etleri iyi pişirerek tüketmeye çağırıyor. “Deli dana” hastalığında erken teşhis mümkün olmasa da, bilinçli tüketim ve hijyen kurallarına uymak hayati önem taşıyor.
