Bergama'nın Hatuniye Mahallesi, Ertuğrul Çıkmazı 28 numaralı evin duvarına bitişik olarak yer alan Sathiye Hanım Çeşmesi, hem yapısal hem de tarihî değeriyle dikkat çekici bir eserdir. Bu çeşme, trahit tekniğiyle yapılmış yuvarlak kemerli, yalağı ve kitabesi yerinde olan bir çeşme olarak, II. Abdülhamit dönemine ait önemli bir yapıdır.
Çeşme kim için inşa edildi?
Sathiye Hanım Çeşmesi, Bergama'nın önde gelen ailelerinden Dayızadelerin bir üyesi olan Sathiye Hanım için inşa edildi. Genç yaşta hayatını kaybeden ve ibadetine düşkün bir kadın olan Sathiye Hanım, kocası Hacı İbrahim Ağaoğlu Ali Efendi tarafından anısına bu çeşme yaptırıldı. Çeşme, H.1307 (M.1890) yılında inşa edildi. Kitabesinde yer alan bilgiye göre, bu çeşme II. Abdülhamit dönemi eserlerinden biri olarak kayda geçti.
Kitabenin metnini, dönemin ünlü şairlerinden Hüseyin Aşkî yazmıştır. Kitabe, çeşmenin aynalığında yer alan beyaz mermer üzerine alçak kabartma olarak yazıldı. Yazı, 5 sıra halinde ve her sıra ikiye bölünerek 10 satır olarak düzenlendi. Kitabenin tam ortasında tarih yer alır ve metin, Ta’lik hattı ile yazılmıştır. Yazının düzeni, satırların birbirinden ayrılması için cetvellerle düzenlenmiştir.
Kitabe metninde ne yazıyor?
Kitabe metni şu şekildedir:
Hacı İbrahim Ağa oğlu Dayızade Damadı / Ali Efendi’nin Sathiye Hanım duhter-i ra’na
O merhume henüz bağ-ı şebabet içre bir gönce / Gül iken esdi bad-ı ecel ömrün idüp imha
Bırakdı cümle hüzne garik-i rahmet itsün Hakk / Değildir valideyni yanmadık şehr içre sertaba
Vire sabrü sükun Hakk valideynine heme ezman / Olupdur Ravza-i Rıdvan makam-ı cennet’ül- me’va
Bin üç yüz yedi sal tarihin Aşki ider işrab / Bu çeşme Sathiye Hanım ruhi çün oldu nev inşa…
Hüseyin Aşkî Efendi Kimdir?
Kitabenin yazarı olan Hüseyin Aşkî Efendi, İstanbul’da tahsilini yapmış ve Bergama’ya başkâtip olarak atandı. Çemişgezekli Hacı Ahmed Efendi’nin oğludur. Şair ve hamseşrep olan Aşkî Efendi, Bergama'daki birçok çeşme, mezar taşı ve kitabe metinleriyle tanınır. Özellikle Ulu Cami şadırvanındaki kitabe de ona aittir. Aşkî Efendi, 1916 yılında 86 yaşında vefat etti.
Çeşmenin yapısal özellikleri nedir?
Çeşme, kesme taşla yapılmış ve üst kısmındaki yuvarlak kemeri sonradan tuğlayla örülmüştür. Yalak kısmı yol seviyesinin altında yer alırken, ön kısmında bir niş bulunur. Çeşme, zamanında suyu akabilen bir yapıydı, ancak şu an suyu akmamaktadır. Çevre halkı, bu çeşmenin özellikle yaz aylarında büyük bir su kaynağı olarak kullanıldığını ifade etmektedir.
Sathiye Hanım Çeşmesi, hem yapı olarak hem de taşıdığı tarihî değerle Bergama'nın önemli kültürel miraslarından biridir. Osmanlı dönemi mimarisini ve yazılı kültürünü yansıtan bu çeşme, bölgedeki diğer çeşmelerle benzer özellikler taşır, ancak anısı ve kitabesiyle daha da özel hale gelir.
Nasıl gidilir?
Bergama'nın Hatuniye Mahallesi'nde bulunan Sathiye Hanım Çeşmesi'ne ulaşmak için şu adımları takip edebilirsiniz:
Bergama'ya ulaşım
Bergama şehir merkezinden, Hatuniye Mahallesi’ne yürüyerek ya da toplu taşıma araçlarıyla ulaşabilirsiniz. Çeşme, Ertuğrul Çıkmazı üzerinde, 28 numaralı evin duvarında yer almaktadır.
Özel araçla
Bergama şehir merkezinden özel aracınızla, Hatuniye Mahallesi’ne doğru ilerleyerek Ertuğrul Çıkmazı'na ulaşabilirsiniz. Çeşme, bu sokakta yer alan evlerin duvarına bitişik olarak konumlanmaktadır.
