İTÜ Sosyoloji Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Doğan Gürpınar, Türkiye’de isim tercihlerinin tarihsel değişimini inceledi. Gürpınar’a göre bazı isimler tarihe karışırken yeni adlar hızla popülerleşiyor. Özellikle televizyon dizileri ve toplumsal değişimler isim modasında belirleyici hale geldi.
Tanzimat’la başlayan dönüşüm
Gürpınar, Tanzimat Dönemi ile birlikte çocuklara verilen isimlerin modernleştiğini ve olumlu niteliklerle ilişkilendirilmeye başlandığını söyledi. Geleneksel dönemde büyüklerin adlarının çocuklara verilmesi yaygınken, günümüzde ebeveynler daha çok farklı ve gelecekle ilişkilendirilen isimleri tercih ediyor.
Romanlardan dizilere uzanan etki
Araştırmaya göre, 1940’lı ve 1950’li yıllarda roman karakterlerinin isimleri yaygınlaşırken, günümüzde televizyon dizileri ve popüler kültür isim seçiminde etkili oluyor. Nilgün, Nalan, Funda gibi isimlerin romanlardan doğduğu, günümüzde ise Asel, Lina, Mira gibi adların öne çıktığı belirtildi.
Kullanılmayan isimler
Bazı isimler ise kötü çağrışımlar nedeniyle unutuldu. “Adolf” isminin Hitler sebebiyle terk edildiğini söyleyen Gürpınar, “Donald” isminin de Donald Duck karakteriyle birlikte gözden düştüğünü ifade etti. Türkiye’de ise Hababam Sınıfı’ndaki “İnek Şaban” karakteri nedeniyle “Şaban” isminin tercih edilmez hale geldiğini aktardı.
Yerel ve sınıfsal tercihler
Gürpınar, Diyarbakır, Mardin, Adıyaman ve Kahramanmaraş gibi bölgelerde türbelerden gelen yerel isimlerin hâlâ yaygın olduğunu, modern şehirli ailelerde ise duyulmamış adların öne çıktığını vurguladı. Ayrıca, üst sınıfların farklı isim tercihlerinin zamanla toplumun diğer kesimleri tarafından da benimsendiğini belirtti.
