Emekli Fen Bilgisi Öğretmeni Rıfat Özdemir’in doğa yürüyüşü sırasında fark ettiği pelemir bitkisi, yapılan detaylı araştırmalar sonucunda yeni bir tür olarak bilim dünyasına kazandırıldı. Ege Üniversitesi Botanik Bahçesi ve Herbaryum Araştırma ve Uygulama Merkezi Müdürü Prof. Dr. Hasan Yıldırım ve ekibi, bitkiye “Cephalaria cameliensis” adını verirken, Türkçede “Çameli pelemiri” olarak anılmasını önerdi.
Keşif süreci ve bilimsel çalışmalar
Yaklaşık iki yıl süren Biyoçeşitlilik Envanteri çalışmaları sırasında dikkat çeken bitki, kapsamlı morfolojik ve moleküler analizlerden geçirildi. Prof. Dr. Hasan Yıldırım, “Yeni tür, emekli öğretmen Rıfat Özdemir’in arazi gözlemleri sayesinde fark edildi. Morfolojik değerlendirmeler ve ISSR analizleri, bitkinin yakın akrabalarından ayrıldığını gösterdi. Çalışmalarımız tamamlandığında türün tamamen yeni olduğu kanıtlandı ve makale, uluslararası saygın dergi Phytotaxa’da yayımlandı” dedi.
Habitat ve tehlike durumu
Araştırmalar, Cephalaria cameliensis’in yalnızca Denizli-Çameli ile Muğla-Fethiye arasında, 1350-1850 metre arasındaki sınırlı bir alanda bulunduğunu ortaya koydu. Prof. Dr. Yıldırım, “Bitkinin yaşam alanının dar olması ve bölgede yoğun otlatma baskısı olması nedeniyle, IUCN kriterlerine göre ‘Tehlikede (EN)’ kategorisinde değerlendirilmesini öneriyoruz” şeklinde konuştu.
Türkiye’nin önemi ve endemik türler
Cephalaria cinsi, dünya genelinde yaklaşık 100 türle temsil edilirken, Türkiye bu cinsin çeşitlenme merkezlerinden biri konumunda. Prof. Dr. Yıldırım, “Türkiye’de en az 47 türü kesin olarak tanımladık; bunların yarısı endemik. Yeni keşfedilen Cephalaria cameliensis ve Cephalaria dumanii ile birlikte, Türkiye’deki toplam Cephalaria tür sayısı 49’a ve endemik tür sayısı 25’e ulaştı. Bu durum, Anadolu’nun küresel ölçekte önemini ve yüksek endemizm oranını bir kez daha gösteriyor” dedi.
Yerel katkı ve doğaya duyarlılık
Prof. Dr. Yıldırım, keşfin gerçekleşmesinde Çameli halkının duyarlılığının büyük katkısı olduğunu vurguladı: “Çameli, doğasını korumayı bilen ve bilim çalışmalarına destek veren özel bir ilçe. Bu tür keşifler, Anadolu biyotasının henüz keşfedilmeyi bekleyen zenginliğini ortaya koyuyor. Çameli Belediyesi ve Belediye Başkanı Cengiz Arslan’a desteklerinden dolayı teşekkür ediyoruz” dedi.
