Bu nefis köfte, kıyma, patates, domates ve biberin mükemmel uyumuyla hazırlanan, fırında ya da tencerede pişirilen bir klasik. Tarihsel olarak, İzmir köftesinin kökeni Osmanlı dönemine uzanıyor ve 19. yüzyılda yayınlanan "Yeni Usûl Yemek Kitabı"nda benzer bir tarifin yer alması, yemeğin o dönemlerde zaten popüler olduğunu gösteriyor.
Yunanca "Smirnaíika soutzoukákia" adıyla biliniyor
Köftenin genel tarihi ise Mezopotamya ve Orta Asya'ya kadar gidiyor; eski kaynaklarda "kuffette" olarak bilinen ezilmiş et karışımı, bugünkü köftelerin atası olarak kabul ediliyor. İzmir köftesi özellikle İzmir'de yaşayan Rum topluluğu tarafından geliştirilmiş; Yunanca "Smirnaíika soutzoukákia" adıyla anılan bu yemek, Smyrna (eski İzmir) mutfağının bir simgesi haline gelmiş. Türk-Yunan Savaşı sonrası 1922'de Yunanistan'a göç eden Rumlar, tarifi yanlarında götürerek Yunan mutfağına da kazandırmış; bugün Yunanistan'da "Smyrna köftesi" olarak biliniyor. Osmanlı saray mutfağında "kûfte" olarak anılan köfte çeşitleri arasında, İzmir köftesi gibi sebzeli versiyonlar zengin baharatlarla zenginleştirilmişti. Yemeğin çıkışı, Ege'nin bereketli topraklarında yetişen taze sebzelerin etle birleşmesinden doğmuş; patatesin Avrupa'dan gelmesiyle 18. yüzyılda tarif evrilmiş. İzmir köftesi, Anadolu'nun her bölgesinde sevilse de, asıl kökeni İzmir'in çok kültürlü yapısına dayanıyor; Rum, Türk ve Levanten mutfaklarının etkileşimiyle oluşmuş. Osmanlı döneminde yayınlanan yemek kitaplarında soğan, ekmek içi, baharat ve domates sosuyla pişirilen köfteler tarif edilmiş; bu, İzmir köftesinin temelini oluşturuyor. 20. yüzyıl başlarında İzmir lokantalarında popülerleşen yemek, göçlerle tüm Türkiye'ye yayılmış ve ev mutfaklarının vazgeçilmezi olmuş. Tarihsel olarak, köftenin fermente edilmesi için soğan oranı yüzde 10'u geçmemeli; bu, Mezopotamya'dan kalan bir gelenek. İzmir köftesinin Yunan versiyonu, daha baharatlı ve zeytinyağlı hazırlanırken, Türk tarifinde tereyağı ve salça ön plana çıkıyor. Ege mutfağının incisi olarak anılan bu yemek, protein ve vitamin deposu; çinko, potasyum ve B vitaminleri açısından zengin. Kökeni itibarıyla, İzmir köftesi Osmanlı'dan Cumhuriyet'e uzanan bir kültürel köprü görevi görüyor; bugün hem geleneksel hem modern sofralarda yerini koruyor. Tarih boyunca baharat yollarının etkisiyle zenginleşen tarif, kimyon ve karabiber gibi baharatlarla lezzetini koruyor. İzmir köftesi, sadece bir yemek değil, Ege'nin tarihi ve kültürel mirasının tadı; her lokmada geçmişin izlerini hissettiriyor. Bu lezzeti denemek isteyenler için, geleneksel tarifler hâlâ İzmir lokantalarında orijinal haliyle sunuluyor. Sonuç olarak, İzmir köftesi binlerce yıllık köfte geleneğinin en güzel örneklerinden biri olarak, sofralarımızı şenlendirmeye devam ediyor.
