İngiltere’de mitokondriyal hastalıkların önlenmesine yönelik geliştirilen genetik teknikle ilk sağlıklı bebekler dünyaya geldi. Anne, baba ve sağlıklı mitokondri taşıyan üçüncü bir kadından alınan genetik materyalle oluşturulan embriyolar sayesinde sekiz sağlıklı bebek doğdu. Bu gelişme, yıllardır üzerinde çalışılan yöntemin başarıya ulaştığını gösterdi.
Ölümcül hastalıkların önüne geçiliyor
Mitokondriyal hastalıklar genellikle yalnızca anneden çocuğa geçiyor ve vücudun enerji üretimini engelleyerek ölümcül sonuçlara yol açabiliyor. Kalp yetmezliği, beyin hasarı ve kas zayıflığı gibi ciddi sağlık sorunları bu hastalıklar arasında yer alıyor. İngiltere’de her 5.000 bebekten birinde görülen bu rahatsızlıklar, yeni yöntemle genetik olarak engellenebiliyor.
Tedavi yıllar sonra sonuç verdi
İlk temelleri Newcastle Üniversitesi’nde atılan yöntem, 2015’te İngiliz Parlamentosu’nda yasal hale getirildi. 2017’de NHS bünyesinde özel bir merkez kuruldu. Tedavide, anne ve donör kadınlardan alınan yumurtalar, babanın spermiyle dölleniyor ve genetik materyal sağlıklı mitokondri taşıyan embriyoya yerleştiriliyor. Çocuk, büyük oranda anne ve babasının DNA’sını taşıyor ancak donörden gelen sağlıklı mitokondri ile hastalık riski ortadan kaldırılıyor.
Bilim insanları umutlu, tartışmalar sürüyor
New England Journal of Medicine’da yayımlanan rapora göre, tedavi sürecinden geçen 22 aileden sekiz bebek sağlıklı şekilde dünyaya geldi. Bir gebelik de devam ediyor. Tüm bebeklerin mitokondriyal hastalıktan arınmış olduğu ve gelişimlerinin normal seyrettiği bildirildi.
Öte yandan, çocukların DNA’sının yüzde 0.1’inin donör kadından gelmesi etik tartışmaları da beraberinde getiriyor. Özellikle kız çocuklarının bu genetik yapıyı gelecek nesillere aktarabilme ihtimali, insan genetik mirasında kalıcı değişiklik endişesine yol açıyor.
“Dünyada bunu başarabilecek tek yer İngiltere’ydi”
Newcastle’daki tedavi ekibinden Prof. Sir Doug Turnbull, bilimsel çalışmalar, yasal altyapı ve NHS desteğiyle bu başarının mümkün olduğunu söyledi. TMVFL Başkanı Kenan Gürsu ise yöntemin binlerce aileye umut olduğunu belirtti. Lily Vakfı kurucusu Liz Curtis ise “Mitokondriyal hastalık döngüsünü kıran bu gelişme, birçok aileye ışık oldu” dedi.
