İzmir Büyükşehir Belediyesi, yerel yönetişim anlayışını güçlendirmek ve kent yaşamında vatandaşın rolünü artırmak amacıyla “Kent Denetçileri” uygulamasını başlattı. İzmir Planlama Ajansı (İZPA) liderliğinde yürütülen proje, İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Dr. Cemil Tugay tarafından kamuoyuna tanıtıldı. Türkiye’de bu kapsamda ilk kez uygulanan çalışma ile vatandaşlar yalnızca gözlemci değil, denetleyici ve karar süreçlerine katkı sunan aktörler haline getirildi.

Şeffaf bir değerlendirme sürecinin ardından belirlenen 17 kent denetçisi, İzmir’in kritik kamusal alanlarında saha çalışmalarına başladı. Programın ilk aşamasında Konak, Karşıyaka, Balçova ve Buca ilçelerinde toplam beş bölgede denetim gerçekleştirildi. Gönüllü denetçiler Kültürpark, Kordon, Hasanağa Bahçesi, Bostanlı sahili ve İnciraltı Kent Ormanında alana indi.

Aşağıdan yukarıya veri üretimi amaçlanıyor

Projenin fikir ekibinde yer alan İzmir Kavram Meslek Yüksekokulu Öğretim Üyesi Dr. Pelin Özden, programın yenilikçi bir katılım modeli olduğuna dikkat çekti. Özden, projenin yalnızca bir gözlem çalışması değil, yurttaş bilimi ve katılımcı demokrasi açısından öncü bir adım olduğunu belirterek şunları söyledi:

“Katılımcılığın ve yurttaş biliminin öne çıktığı özgün bir proje. Vatandaşların yerel yönetim hizmetlerini denetleyebileceği, karar süreçlerine dahil olabileceği bir çalışma. Program için bize 2 bin 911 başvuru ulaştı. Açık, şeffaf bir süreçle seçilen gönüllüler, belirlenen kamusal alanlarda çevre ve kültürel miras odaklı veriler topladı. Bu veriler zabıta ekiplerinin eşliğinde kayıt altına alınarak sistematik şekilde paylaşıldı. Böylece aşağıdan yukarıya kentsel veri üretimi sağlandı.”

Vatandaşlar sürecin aktif parçası olmaktan memnun

Projeye katılan gönüllüler, uygulamanın kent yaşamında etkili olacağına inanıyor.
Aleyna Polater, kent yönetimine katkıda bulunmanın önemine değinerek:

“Kenti denetlemek her vatandaşın isteyeceği bir şey. Belediye süreçlerini yerinde görmek ve nasıl işlediğini bilmek istedim. Her şey belediyeden beklenemez; vatandaş olarak bizim de görevlerimiz var. Bu nedenle projeye katılmak doğru bir adım oldu.”

60 yıldır İzmir’de yaşayan Şaban Öngören ise, uzun yıllardır sahada gözlemlediği sorunları yetkililere iletmek için bu uygulamayı beklediğini belirtti:

“Hemen her bölgeyi gezen biri olarak sorunların çözüme kavuşmasını istiyordum. Vatandaşlar çoğu zaman her şeyi belediyeden bekliyor. Artık biz de sorumluluk alacağız. Denetçi sayısının artması çok faydalı olur.”

AB destekli proje finale kaldı

Kent Denetçileri uygulaması, Avrupa Birliği’nin IMPETUS projesi kapsamında 509 girişim arasından ilk 20 proje arasına girerek finale kaldı. İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Dr. Cemil Tugay’ın da katılımıyla İZQ Girişimcilik Merkezi’nde tanıtılan programda, gönüllüler noter huzurunda yapılan kura ve mülakat süreciyle belirlendi.

Projeyle;

  • çevre kirliliği,

  • kentsel hijyen,

  • yeşil alanların korunması,

  • kültürel mirasın izlenmesi

gibi konularda doğrudan sahadan veri toplanması ve bu verilerin belediyenin karar süreçlerine yansıması hedefleniyor.

Kent Denetçileri programı aynı zamanda çevre hakkı, iklim değişikliği ve kentsel sürdürülebilirlik gibi alanlarda toplumsal farkındalık yaratmayı amaçlıyor.

İZPA koordinasyonunda geniş katılımlı bir çalışma

Uygulama;

gibi pek çok birimin eşgüdüm içinde çalışmasıyla hayata geçirildi. Türkiye’de bir ilk olan proje, İZPA’nın koordinasyonunda yürütülmeye devam ediyor.

Kaynak: İzmir Büyükşehir Belediyesi