Metabolizma, vücudumuzun enerji üretimi, besinlerin işlenmesi, hücre yenilenmesi ve yaşamı sürdüren tüm biyokimyasal süreçleri kapsar. Medicana Sağlık Grubu Endokrinoloji Uzmanı Uzm. Dr. Aysel Mammadyarzada, “Metabolizmayı sadece kilo alıp verme hızı olarak tanımlamak oldukça dar bir bakış açısıdır. Yaş, cinsiyet, genetik yapı, beslenme, kas kütlesi ve fiziksel aktivite metabolizma hızını etkiler” dedi. Metabolizma doğrudan ölçülemese de hormon testleriyle yavaşlık şüphesi değerlendirilebilir.
Hormonlar ve yaşam tarzı belirleyici
Metabolizma, insülin, tiroit hormonları (T3, T4), leptin, ghrelin, östrojen, testosteron ve kortizol gibi hormonların ortak çalışmasıyla düzenlenir. Hormonlardaki değişimler metabolizma dengesini etkiler. İnsülin direnci, hücrelerin enerji üretiminde etkili olmasını engelleyerek kilo vermeyi zorlaştırır ve karın bölgesinde yağlanmayı artırır. Kadın ve erkek metabolizması hormonlara bağlı olarak farklılık gösterir; kadınlarda yağ kalça-uylukta, erkeklerde karın çevresinde depolanır. Yaşla birlikte hormon seviyeleri düşer ve metabolizma yavaşlayabilir.
Sağlıklı metabolizma için temel kurallar
Uzm. Dr. Mammadyarzada, sağlıklı bir metabolizma için düzenli uyku, dengeli beslenme (3 ana, 2 ara öğün), fiziksel aktivite, yeterli su tüketimi ve gerektiğinde hormon ve kan testleri yapılmasını öneriyor. Ayrıca genetik yapı, stres, sık düşük kalorili diyetler ve düzensiz yaşam tarzı da metabolizma üzerinde etkili. Uzun süreli açlık ve düzensiz beslenme, insülin ve stres hormonlarını bozarak kilo kontrolünü zorlaştırabilir. Besin takviyeleri ise yalnızca eksiklik tespit edildiğinde öneriliyor.
