İzmir'in Balçova ilçesindeki Çakalburnu Lagünü'nün bazı bölümleri, havaların ısınmasıyla birlikte deniz yosunlarıyla kaplandı.
Havaların ısınması ve kirliliğe bağlı olarak deniz suyundaki azot ve fosfor oranının artmasıyla, İzmir'de deniz yosunu yoğunluğu görülmeye başlandı. Halk tarafından 'deniz marulu' olarak da bilinen yosunlar, Balçova ilçesi İnciraltı açıklarında bulunan Çakalburnu Lagünü'nün bazı kısımlarında suyun rengini yeşile dönüştürdü. Flamingo başta olmak üzere çok sayıda kuş türüne ev sahipliği yapan lagünün çeşitli noktalarında deniz renginde gözle görülür değişimler yaşandığı gözlemlendi.
Çakalburnu Lagünü
Çakalburnu Lagünü veya Çakalburnu Dalyanı, Türkiye'nin İzmir ilinde, İzmir Körfezi'nin güneyinde yer alan lagündür. Balçova ilçesine bağlı Bahçelerarası Mahallesi'nde, İnciraltı Kent Ormanı'nın batısındadır. Birinci derece sit alanı statüsünde olan lagünde 121 kuş türüne rastlanmaktadır. Bu türler arasında flamingo, tepeli pelikan, ak pelikan, karabatak, balıkçıl, ördek, sakarmeke, yalıçapkını, çulluk, gümüş martı, uzunbacak, kesik kolyeli yağmur kuşu, deniz kırlangıcı ve kızılbacak yer almaktadır. Son yıllarda kuş popülasyonunda azalma tespit edildi. Çakalburnu Lagünü, Akdeniz havzasında geleneksel olarak devam eden dalyancılık faaliyetlerinin eskiden yapıldığı bir sulak alandır. Lagün balıkça zengin anlamına gelir ve bu alanlar biyoçeşitlilik açısından da zengindir. Çakalburnu Lagünü, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından kesin korunacak hassas alan olarak ilan edilmiştir. Balıkça zengin olması bakımından kuşlar açısından önemli bir noktadır. Yaz aylarında uzunbacak (Himantopus himantopus), akdeniz martısı (Ichthyaetus melanocephalus), mahmuzlu kızkuşu (Vanellus spinosus) kış aylarında, çamurcun (Anas crecca), kaşıkgaga (Spatula clypeata), sakarmeke (Fulica atra), kızılbacak (Tringa totanus) gibi kuş türleri daha çok görülür. Flamingo (Phoenicopterus roseus) ise tüm yıl boyunca gözlenebilir. Kuşlar için önemli bir beslenme ve göç esnasında konaklama alanıdır. Kış aylarında sayıca daha fazla kuş, alanı ziyaret eder. Ayrıca alandaki deniz börülceleri ve sazlıklar kuşlar için önemli üreme alanı oluşturur.
İzmir Körfezi'nde niye deniz yosunu oluşuyor?
2022 yılında da İzmir'in Balçova ilçesinde flamingoların da aralarında bulunduğu çok sayıda kuş türüne ev sahipliği yapan Çakalburnu Lagünü'nün bir bölümü, havaların ısınmaya başlamasıyla deniz yosunuyla kaplanmıştı. Kirliliğe bağlı olarak deniz suyundaki azot ve fosfor miktarının artmasıyla meydana gelen ve genellikle sonbaharda etkili olan yosunlar, yeniden İzmir Körfezi'nde yayılmaya başladı. Halk arasında "deniz marulu" olarak da bilinen deniz yosunları, özellikle iç körfezin güneyinde İnciraltı kıyılarındaki Çakalburnu Lagünü'nü yeşile döndürdü. Flamingo başta olmak üzere çok sayıda kuşun yaşadığı lagünde, suyun yüzeyi deniz yosunlarıyla örtüldü. Uzmanlar, denizde yapılacak temizleme çalışmalarının yanı sıra deniz yosununun üremesine neden olacak şartları ortadan kaldırmanın önemine dikkati çekiyor. Uzmanlara göre havaların ısınmasıyla İzmir Körfezi'nde ulva lactuca (deniz marulu) için uygun koşullar oluşmaya başladı. Azot ve fosforca zengin arıtma tesisi çıkış suları ve akarsularla körfeze taşınan gübreli tarım arazisi suları, ulva için son derece elverişli koşullardır. Ulva popülasyonu, kontrolsüz koşullarda bozulup kokuşmalara ve çevrede rahatsız edici sonuçlara yol açmakta. Bununla beraber aslında deniz yosunları faydaya dönüştürülebilecek bir biyokütle olma özelliğine sahip. Biyogaz, biyodizel gibi sürdürülebilir yakıtların üretiminde kullanılabilirliğinin yanı sıra yem, gıda, kozmetik amaçlı kullanımları mümkün. Ağır metal analizleri yapılmak koşuluyla biyogübre olarak kullanılabilir. Kontrollü üretimleri gerçekleştirilebilirse hem bu sular körfeze ulaşmadan arıtılır hem de elde edilen ulvalar ekonomiye kazandırılabilir.
