Aşk, insan ruhunun en karmaşık duygularından biri olarak tarih boyunca farklı şekillerde tanımlanmıştır. Lee’nin teorisine göre, üç temel aşk türü – tutkulu aşk, arkadaşça aşk ve oyun gibi aşk – çeşitli kombinasyonlarla kincil aşk türlerini oluşturur. Mantıklı, sahiplenici ve özgeci aşk, bu kombinasyonların en belirgin örnekleri arasında yer alır. Her bir aşk türü, farklı duygusal özellikler ve ilişki dinamikleri sunar. Şimdi, bu ikincil aşk türlerini daha yakından inceleyelim.
Mantıklı Aşk (Pragma)
Mantıklı aşk, ‘arkadaşça aşk’ ve ‘oyun gibi aşk’ türlerinin bir birleşimidir. Bu aşk biçiminde kişiler, potansiyel partnerlerinde eğitim, meslek, aile yapısı gibi faktörlere odaklanarak, uzun vadeli uyum arayışına girerler. Mantıklı aşıklar, ilişkinin ilk başında partnerlerinin belirli özelliklerini inceleyerek, duygusal bağların güven temeline dayalı olmasını sağlarlar. İlk bakışta soğuk ve duygusuz gibi görünen bu aşk türü, aslında uzun vadede duygusal derinliğe ulaşmak için mantıklı bir temele dayanır.
Mantıklı aşıklar, seçtikleri partnerlerinde belirli kriterlere sahip olmasını beklerler. Bu aşk türü, kültürümüzdeki görücü usulü evliliklere benzer bir yapı sergiler; ailelerin, çocuklarını belirli özelliklere sahip biriyle tanıştırdığı evlilikler de bu türden sayılabilir.
Sahiplenici Aşk (Mania)
Sahiplenici aşk, adeta bir tutku ve takıntının birleşimidir. Bu aşk biçiminde kıskanmak, sürekli endişe duymak ve partnerin ilgisini her an test etmek ön plana çıkar. Sahiplenici aşıklar, çok mutlu olmanın hemen ardından depresyona girebilirler; duygusal iniş çıkışlar yaşamaktan kaçınmazlar. Bu aşk türü, bazen psikolojik hastalıkların etkisiyle şekillenir ve aşırı takıntılı bir ilişki anlayışına yol açar. Sahiplenici aşıklar, partnerlerinden sürekli ilgi beklerler ve genellikle çok kıskançtırlar.
Bu aşk biçimi, tutkulu aşkın heyecanını ve oyun gibi aşkın kurallarını birleştirir. Ancak sahiplenici aşıklar, duygusal gereksinimlerini ve sevgilerini aşırı derecede partnerlerine yükleyebilirler. İlişkileri genellikle inişli çıkışlıdır ve her an sona erebilir korkusuyla yaşanır.
Özgeci Aşk (Agape)
Özgeci aşk, en ideal aşk biçimlerinden biri olarak kabul edilir. Burada, kişi karşısındakini kusurlarıyla kabul eder ve onun iyiliğini kendi iyiliğinin önünde tutar. Özgeci aşıklar, aşkı bir görev olarak görürler ve hiçbir karşılık beklemeden partnerlerine özverili bir şekilde sevgilerini sunarlar. Bu aşk türünde, partnerin gereksinimlerini kendi ihtiyaçlarından daha öncelikli hale getirirler. Özgeci aşıklar, genellikle affedici, destekleyici ve sabırlıdırlar.
Özgeci aşk, arkadaşça ve tutkulu aşk türlerinin birleşiminden doğar. Başlangıçta partnerine karşı duydukları çekim, fiziksel heyecandan çok, duygusal bağlanmaya dayanır. Özgeci aşıklar, kıskanmazlar ve partnerlerinin diğer ilişkilerine saygı duyarlar. Bu aşk biçimi, özellikle uzun süreli ve tatmin edici ilişkilerde kendini gösterir.
Lee'nin aşk teorisine göre, aşk biçimlerinin benzerliği, ilişkinin uyumunu artırabilir. Ancak mantıklı aşk, sahiplenici aşk ve özgeci aşk gibi farklı türlerin bir arada olduğu ilişkilerde, partnerlerin beklentileri uyumsuz olabilir. Özellikle oyun gibi aşk ve sahiplenici aşk türlerinin bir arada olduğu ilişkilerde, duygusal bağlamda ciddi zorluklar yaşanabilir. Kincil aşk çeşitlerini anlamak, insanların duygusal ihtiyaçlarına ve ilişki dinamiklerine daha derin bir bakış açısı kazandırır.
