Ege Denizi’nde son günlerde yaşanan deprem hareketliliği, Santorini Yanardağı’nın olası bir patlamasının yaratabileceği etkileri yeniden gündeme taşıdı. Ege Üniversitesi akademisyenlerinden Doç. Dr. Mehmet Nezih Aytaçlar ve Dr. Öğr. Üyesi Aylin Karadaş, Santorini’de gerçekleşebilecek olası bir patlamanın tsunami, iklim krizi ve küresel tarım üzerindeki etkilerini değerlendirdi.
İzmir kıyılarında tsunami izleri bulundu
Santorini Yanardağı'nın geçmişte büyük bir patlama yaşadığını ve bunun Türkiye için iki büyük tehdidi beraberinde getirdiğini belirten Doç. Dr. Mehmet Nezih Aytaçlar, “Yaklaşık M.Ö. 1600’de yaşanan büyük patlamada, ada neredeyse tamamen yok oldu. Tsunami dalgalarının Çeşme’de Bağlararası Höyüğü’nde izleri bulundu. Urla ve İzmir kıyılarının da bu olaydan etkilendiği düşünülüyor” dedi.
Doç. Dr. Aytaçlar, “Eğer benzer büyüklükte bir patlama yaşanırsa, sadece tsunami riski değil, aynı zamanda ciddi bir iklim değişikliği tehlikesi de ortaya çıkacaktır. Santorini’nin geçmişte yol açtığı gibi, büyük volkanik patlamalar atmosferde kül tabakasının oluşmasına sebep olur ve bu da küresel sıcaklıkları düşürerek kıtlıklara yol açabilir” diye konuştu.
Santorini’nin küllerine Ege kıyılarında rastlandı
Dr. Öğr. Üyesi Aylin Karadaş ise Santorini’nin geçmişteki patlamalarına ait küllerin Ege kıyılarında yapılan sondaj çalışmalarında bulunduğunu belirterek, “Şiddetli volkanik patlamalar sırasında atmosfere yayılan kül bulutları geniş bir alana yayılır ve uzun süre atmosferde asılı kalabilir. Bu durum, güneş ışınlarının yeryüzüne ulaşmasını engelleyerek küresel ısınmayı tersine çevirip ani soğumalara neden olabilir. Tarih boyunca bu tür volkanik aktivitelerin büyük kıtlıklarla sonuçlandığını biliyoruz” dedi.
Karadaş ayrıca, Santorini’de halen volkanik aktivitelerin gözlemlendiğini ancak magma hareketlerinin şu an için 5 km derinlikte olduğunu belirterek, “Şiddetli bir patlama için magmanın yüzeye doğru hareket etmesi gerekiyor. Şu anda bu hareketlerin derinde olması büyük bir patlamanın yakın olmadığı anlamına gelse de süreç dikkatle takip edilmeli” diye ekledi.
Ege kıyıları tsunami tehdidi altında mı?
Olası bir Santorini patlamasının Ege kıyıları için oluşturabileceği risklere değinen Doç. Dr. Aytaçlar, “İzmir kent merkezi için doğrudan bir tsunami tehlikesi bulunmuyor. Ancak Seferihisar ve Gümüldür kıyıları, ayrıca Aydın ve Muğla sahil şeridi için ciddi bir risk söz konusu olabilir” dedi.
Volkanik patlamaların sadece fiziksel etkilerle sınırlı kalmadığını belirten Aytaçlar, “M.Ö. 1600’de yaşanan Santorini patlamasının ardından kutuplardaki buzulların arttığını, Kanada’daki sekoya ağaçlarının halkalarının daraldığını ve sülfür gazlarının atmosferde yoğunlaştığını biliyoruz. Bu tür patlamalar, tarım üzerinde de yıkıcı etkiler yaratabilir” diye konuştu.
Santorini gözlem altında
Uzmanlar, Santorini’deki volkanik hareketlerin şu anda büyük bir patlamayı tetikleyecek seviyede olmadığını, ancak Ege Denizi’nde yaşanan deprem fırtınalarının süreci hızlandırıp hızlandırmayacağının takip edilmesi gerektiğini belirtiyor. Bölgedeki bilim insanları, volkanik hareketlilik ve deniz tabanındaki değişimleri incelemeye devam ederken, olası bir patlama senaryosunun etkilerinin sadece Türkiye ile sınırlı kalmayacağı, küresel bir iklim krizini de tetikleyebileceği ifade ediliyor.
