Vücudun bazı bileşenlere tepki göstererek kızarması, şişmesi, kaşınması ve yanmasına alerji denir. Alerjiler, genellikle kan testleri yapılarak ya da doktorların gözle muayene etmesiyle tespit edilir. Bazı alerjiler belirli dönemlerde ömür boyu sürerken bazıları bir süre sonra tamamen iyileşir. Ciltte meydana gelen alerjiler için çeşitli ilaçlar, soğuk duş, nemlendirici kremler, iğne gibi yöntemler uygulanabilir.
Ürtiker yani kurdeşen nedir?
Halk arasında "kurdeşen" olarak da bilinen ürtiker, ciltte aniden ortaya çıkan kızarmalar ve kabarmalarla kendini belli eder. Kaşıntıya neden olan bu rahatsızlık, alerjik reaksiyonlarla ilişkili olsa da bazı durumlarda bağışıklık sistemiyle de bağlantılıdır. Üç haftadan kısa sürede geçen vakalar akut olarak nitelendirilir. Altı haftadan uzun süre devam eden vakalar ise "kronik ürtiker" olarak sınıflandırılır.
Akut kurdeşenin nedenleri nelerdir?
Akut kurdeşen, genellikle dış etkenlere bağlı olarak gelişen bir deri reaksiyonudur. Bağışıklık sistemi, belirli bir maddeye tepki vererek histamin salgılar ve bu da ciltte kaşıntı, kabarma ve kızarma gibi belirtilere neden olur. Sürekli olan ürtikerin yaygın nedenleri şunlardır:
- Besinler: Süt, yumurta, deniz ürünleri, kabuklu yemişler ve baharatlar akut kurdeşenin tetikleyicileri arasındadır.
- İlaçlar: Antibiyotikler ve ağır kesiciler bazı kişilerde ürtiker oluşturabilir.
- Enfeksiyonlar: Viral ya da bakteriyel enfeksiyonlar, bağışıklık sisteminin aşırı tepki vermesine neden olur.
- Böcek Isırıkları: Böcek sokması sonucu cilt reaksiyonları oluşabilir.
Akut ürtiker genellikle 2-3 hafta içerisinde kendiliğinden kaybolur. Ancak semptomlar şiddetliyse ve nefes almada zorluk gibi ciddi reaksiyonlar gelişirse acil tıbbi müdahale gerekebilir.
Kronik ürtiker türleri neler?
Kronik ürtikerin sadece %25'i dış etkenlere bağlı olarak gelişir. Geri kalan vakalarda kesin neden belirlenemez. Kronik ürtiker, aşağıdaki türlere ayrılır:
- Fiziksel Ürtiker: Soğuk hava, su, güneş ışığı, basınç veya sıcaklık değişiklikleri sonucu ortaya çıkar.
- Kontakt Ürtiker: Lateks, parfüm, deterjan ya da metal gibi maddelerle temas sonucunda oluşur.
- Kolinerjik Ürtiker: Egzersiz, stres ya da sıcak banyo gibi vücut sıcaklığının arttığı durumlarda meydana gelir.
Vücut, kendi doku ve proteinlerine karşı savunma geliştirerek uzun süreli inflamasyona neden olabilir.
Kurdeşen nasıl tedavi edilir?
Kurdeşen tedavisi, hastalığı tetikleyen faktörlerin belirlenmesi ve kaşıntı ile inflamasyonun kontrol altına alınmasına dayanır. Alerjinin tedavi yöntemleri şunlardır:
- Antihistaminik ilaçlar
- Kortikosteroidler
- Bağışıklık sistemini düzenleyen ilaçlar
Hastaların bazı basit önlemler alarak semptomlarını azaltmaları mümkündür. Bu önlemler şunlardır:
- Alerjik reaksiyon oluşturan besinlerden kaçınmak
- Parfüm ve kimyasal içeren kozmetik ürünleri minimum seviyeye indirmek
- Stresten uzak durmak ve rahatlama teknikleri uygulamak
- Cildi tahriş edebilecek sıcak suyla banyo yapmaktan kaçınmak
Bu tedavi ve önlemler, kurdeşen hastalarının yaşam kalitesini artırabilir ve hastalığın kontrol altına alınmasına yardımcı olur.
