İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin ev sahipliğinde düzenlenen toplantıda, Ege Denizi’nde meydana gelen ve İzmir’de hissedilen depremler ele alındı. Toplantıya, CHP Genel Başkan Yardımcıları Gökhan Zeybek ve Murat Bakan, İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Cemil Tugay, Aydın, Manisa, Denizli ve Muğla Büyükşehir Belediye Başkanları katıldı. Toplantının ardından düzenlenen basın açıklamasında, depremle ilgili acil eylem planı hazırlandığı ve eşgüdüm içinde çalışılacağı duyuruldu.
"2 yılda sadece 2001 konut yapıldı"
CHP Yerel Yönetimlerden Sorumlu Genel Başkan Yardımcısı Gökhan Zeybek, 6 Şubat depremlerinin ikinci yılında, Ege’de artan sismik hareketliliğe karşı alınması gereken önlemler üzerine bir araya geldiklerini söyledi. Zeybek, 2020 yılında İzmir’de gerçekleşen deprem sonrası TBMM’de oluşturulan komisyonun 500 sayfalık bir rapor hazırladığını, Kahramanmaraş merkezli depremin ardından ise 912 sayfalık bir raporun yayımlandığını belirtti. Türkiye genelinde 6,7 milyon riskli konutun dönüşmesi gerektiğini, ancak bugüne kadar yalnızca 2001 konutun teslim edilebildiğini ifade etti.
Zeybek, AFAD, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı ile ilgili tüm kurumların, riskli alanları tespit ettiğini, ancak dönüşüm sürecinin hızlandırılması için gerekli adımların atılmadığını söyledi. “Biz yılda 350 bin konutun dönüşümünü planlamışken, bugüne kadar yalnızca 2001 konut tamamlandı. Bu sürecin doğru işlemesi ve vatandaşların can güvenliğinin sağlanması için hızlı aksiyon alınmalıdır” dedi.
15 yıl vadeli faizsiz kredi sağlanmalı
Zeybek, kentsel dönüşümün önündeki en büyük engellerden birinin finansman olduğunu belirterek, özellikle emeklilerin ve düşük gelirli vatandaşların dönüşüm sürecine dahil olabilmesi için en az 15 yıl vadeli faizsiz kredi sağlanması gerektiğini vurguladı.
"Bugün Türkiye’de yüksek enflasyon ve faiz oranları varken, vatandaşlardan kendi imkânlarıyla dönüşüm yapmasını beklemek gerçekçi değil. 1980-2000 yılları arasında kırsaldan kentlere yoğun göç nedeniyle mühendislik hizmeti almadan inşa edilmiş, 40 yaşını aşmış yapı stoku ciddi risk oluşturuyor. Bu binalarda yaşayanların büyük çoğunluğu emekli ve dar gelirli vatandaşlardan oluşuyor. Onların finansmana erişimini kolaylaştırmak zorundayız. Aynı zamanda dönüşüm sürecinde yurttaşların uygun kiralık konutlara erişimini de sağlamamız gerekiyor” dedi.
"Belediyelerin vergi borcu 120 ay ertelenmeli"
Zeybek, hükümetin yerel yönetimlere kentsel dönüşüm konusunda görev yüklediğini ancak bunun için kaynak sağlamadığını söyledi.
"Cumhurbaşkanı, yerel yönetimlerin kentsel dönüşümü hızlandırmasını istiyor. Ancak belediyelerin SGK ve vergi borçlarını yapılandırarak tahsil etmek yerine, kentsel dönüşüme kaynak ayırmaları gerekiyor. Belediyelerin borçlarını faizsiz olarak en az 120 ay ertelemek, dönüşüm sürecine katkı sağlamalarını kolaylaştıracaktır. Ayrıca, hazine arazisi satışlarından belediyelere yüzde 30 pay ayrılması gerekirken, bu payın yerel yönetimlere verilmemesi büyük bir sorundur. Elde edilen gelir rant odaklarına aktarılırken, belediyeler desteklenmemiştir. Bu, büyük bir fırsat kaybıdır" dedi.
Kırsal mahallelerde kaçak yapılaşma riski
Zeybek, kırsal mahallelerde yerleşim alanlarının belirlenmemesi nedeniyle kaçak yapılaşmanın arttığını ve bu durumun ciddi riskler doğurduğunu belirtti.
"Kırsal mahallelerde yerleşim alanlarının planlanmaması, vatandaşları kaçak yapılaşmaya yöneltiyor. Plansız şekilde inşa edilen bu yapılar büyük bir risk oluşturuyor. Bu sorunun önüne geçilmesi için gerekli düzenlemelerin yapılması gerekiyor" diye konuştu.
"Kültür Varlıkları Koruma Kurulları olumsuz rapor vermekten vazgeçmeli"
Toplantıda, İzmir’de kentsel dönüşümün önündeki engellerden biri olarak Kültür Varlıkları Koruma Kurulları'nın olumsuz kararları da gündeme geldi.
"İzmir’in bazı ilçelerinde, SİT alanlarında bulunan ve acilen yıkılıp yeniden yapılması gereken binalar var. Ancak Kültür Varlıkları Koruma Kurulları, bu binaların dönüşümüne olumsuz rapor vererek süreci geciktiriyor. Deprem riski altındaki bölgelerde daha hızlı ve adil kararlar alınmalı. Kurulların plan önerilerine olumsuz yanıt vermekten vazgeçmesi gerekiyor" dedi.
"Afet kriz masası oluşturduk"
Büyükşehir belediyeleri olarak afetlere karşı hazırlıklı olduklarını belirten Zeybek, afet kriz masası oluşturduklarını ve belediyelerin 24 saat esasına göre teyakkuzda olacağını duyurdu.
"İzmir’de ve Ege Bölgesi'nde meydana gelen sismik aktiviteler nedeniyle belediyeler olarak afet kriz masalarımızı oluşturduk. Yurttaşlarımızın tedirgin olmasını engellemek istiyoruz. 14 Büyükşehir Belediyemiz, hangi bölgede bir afet meydana gelirse kimin nerede nasıl bir yardım yapacağını belirleyen bir plan oluşturdu. İtfaiyelerimiz hazır, ilçelerle koordinasyon içindeyiz" dedi.
"Rant için düzenlemelerden geri adım atıldı"
Zeybek, deprem sonrası yapılan bazı yönetmelik değişikliklerinden geri adım atıldığını belirtti.
"İzmir’de yıkılan 9 binada da gördük; eğer çıkma yapılıyorsa binalar salınım etkisiyle daha çabuk yıkılıyor. Bakanlık, zemin artı 4 kattaki binalarda çıkma yapılmasını yasaklamıştı. Ancak yeni düzenlemeyle bu sınır zemin artı 7 kata çıkarıldı. Kolon düzenlemeleriyle ilgili değişiklik de bir yıl daha ertelendi. Neden? Bunun kamuoyuna açıklanması gerekiyor" dedi.
"Hangi baskı ve çıkar grupları bu değişiklikleri yaptırdı?"
Zeybek, yönetmelik değişikliklerinden kimlerin sorumlu olduğunu sorguladı.
"Türkiye’nin yüzde 93’ü fay hattı üzerinde. Deprem tehdidi ortadayken, nasıl olur da yönetmelikten geri adım atılır? Kimlerin baskısıyla bu değişiklikler yapıldı? Kamuoyunun bunu bilmeye hakkı var" dedi.
İtfaiye teşkilatları arasında hızlı koordinasyon sağlanacak
Toplantıda alınan kararlar arasında, belediye başkanlarının onayına gerek olmadan itfaiye teşkilatlarının doğrudan diğer şehirlerden destek talep edebilmesi de yer aldı.
"İtfaiye müdürlükleri, belediye başkanlarının onayını beklemeden gerek gördüğü ilin itfaiyesini arayarak destek isteyebilecek. Aynı şekilde, talep edilen şehirler de belediye başkanlarından onay almadan ekip gönderebilecek. Böylece, afet durumlarında hızlı müdahale sağlanacak" dedi.
İzmir’de gerçekleştirilen toplantıda, belediyeler arası iş birliğinin artırılması, kentsel dönüşümün hızlandırılması ve afet yönetimi konusunda somut adımlar atılması kararlaştırıldı.