6 Şubat 2023’te meydana gelen Kahramanmaraş merkezli depremler, 11 ili etkileyerek büyük bir yıkıma neden oldu. Kahramanmaraş depremleri ardından geçen süreçte işletmeler nasıl etkilendi, yaşadıkları sorunlar neler ve toparlanma sürecinde neler yapıldı?

Kahramanmaraş depremleri sonrasında binlerce bina yerle bir olurken, sadece konutlar değil, ticari yapılar da büyük zarar gördü. Bölgedeki işletmeler, fiziksel yıkım ve ekonomik belirsizlik nedeniyle zor dönemler geçirdi.

Deprem sonrası işletmelerin durumu

Depremin ardından bölgedeki işletmelerin büyük çoğunluğu faaliyetlerini durdurmak zorunda kaldı. İş yerlerinin çoğu yıkıldı ya da ağır hasar aldı. Ayakta kalan yerler ise şu sorunlarla karşılaştı:

  • Personel Kaybı ve Göç: Deprem nedeniyle çok sayıda çalışan hayatını kaybetti veya göç etmek zorunda kaldı. İş gücü kaybı, işletmelerin yeniden faaliyete geçmesini zorlaştırdı.
  • Tedarik Zinciri Kopukluğu: Üretim tesislerinin zarar görmesi, yolların kapanması ve lojistik sorunlar nedeniyle mal tedariği aksadı.
  • Elektrik, Su ve İletişim Kesintileri: Günlerce süren altyapı sorunları nedeniyle birçok işletme çalışamaz hale geldi.
  • Müşteri Kaybı: Bölgedeki nüfusun azalması ve ekonomik güvensizlik nedeniyle işletmelerin müşteri tabanı ciddi şekilde daraldı.

Deprem sonrası en büyük sıkıntıyı çeken işletme grupları KOBİ’ler oldu. Deprem öncesinde Adıyaman, Malatya, Kahramanmaraş ve Hatay gibi şehirlerde ticaretin önemli bir kısmı küçük esnaflar üzerinden yürüyordu fakat sonrasında birçok dükkan hasar aldı. 

Satışlarını dijital platformlara taşıyacak altyapıya sahip olmayan yerler de ekonomik durgunluk yaşadı. Kahvehane, lokanta, terzi, berber ve küçük perakendeci gibi işletmeler, müşteri eksikliği ve ekonomik durgunluk nedeniyle uzun süre kapalı kaldı.

Deprem-31

Sanayi ve tarım sektöründe kayıplar 

Tekstil, gıda ve makine sektörlerinde faaliyet gösteren fabrikalar, depremde büyük hasar aldı. Gaziantep OSB'de (Organize Sanayi Bölgesi) üretim tesislerinin bir kısmı çalışamaz hale geldi. Kahramanmaraş'ta iplik ve tekstil üretimi durma noktasına geldi. Deprem sonrası hammadde tedarikinde yaşanan sıkıntılar nedeniyle üretim kapasitesi düştü. Buna rağmen, sanayi bölgelerindeki bazı büyük fabrikalar hasar görmemiş olsa da iş gücü kaybı nedeniyle üretimi tam kapasiteyle sürdüremedi.

Deprem, tarımsal üretimi şu şekillerde etkiledi:

  • Ahır ve tarım depoları yıkıldı, çok sayıda hayvan telef oldu.
  • Sulama sistemleri zarar gördü, tarımsal üretim azaldı.
  • Çiftçiler, ekipman kayıpları ve kredi borçları nedeniyle üretime devam etmekte zorlandı.

Hatay, Adıyaman ve Kahramanmaraş gibi tarımın önemli olduğu illerde birçok çiftçi, göç etmek zorunda kaldığı için tarımsal üretim sekteye uğradı.

İşletmeler için destek arayışları

Deprem sonrası işletmelerin ayakta kalabilmesi için devlet, sivil toplum kuruluşları ve özel sektöre çeşitli destekler sağladı. Hibe ve kredi destekleri ile KOBİ’lerin yeniden iş yapması sağlandı. Vergi erteleme ve teşvikler uygulandı. Yerel ve uluslararası bağış kampanyaları ile ticaretin yeniden canlandırılması hedeflendi. Dijital ticaret ve e-ihracat teşvik edildi, birçok esnaf ürünlerini internet üzerinden satmaya yönlendirildi. Depremin üzerinden bir yıl geçmesine rağmen, hala toparlanmaya çalışan işletmeler mevcut. Uzun vadede bölgenin ekonomik olarak tekrar güçlenmesi için devlet ve özel sektörün daha fazla yatırım yapması gerektiği vurgulanıyor.

6 Şubat 2023’te meydana gelen Kahramanmaraş merkezli depremlerin ardından bölgedeki esnaflar, iş yerlerindeki hasar ve ekonomik belirsizlikle mücadele etmek zorunda kaldı. Türk Kızılay, bölgedeki ticari hayatı yeniden canlandırmak amacıyla başlattığı Esnaf Destek Programı kapsamında, Adıyaman, Kahramanmaraş, Hatay, Malatya, Gaziantep ve Osmaniye’de bulunan 3 bin 585 küçük işletmeye toplam 98,9 milyon lira nakdi destek sağladı.

Program sayesinde, işletme sahipleri dükkanlarında kullanabilecekleri ekipman ve malzemeleri temin ederek faaliyetlerine devam etme fırsatı buldu. Ayrıca, yerel ekonominin yeniden güçlendirilmesi ve istihdamın artırılması hedeflendi.

Esnaf Teşvikleri

Deprem teşviklerinden kimler faydalanabiliyor?

Esnaf Destek Programı'na dahil olabilmek için belirli kriterler aranıyor. Programdan faydalanmak isteyen işletmelerin:

  • Depremden doğrudan etkilenmiş olması,
  • İşletme sahibinin faaliyetlerini sürdürebilecek durumda bulunması,
  • Mikro veya küçük ölçekli bir işletme olarak sınıflandırılması,
  • Esnaf ve Sanatkarlar Odası’na kayıtlı olması gerekiyor.

Gerekli belgeleri tamamlayan esnafa ödenecek miktarın yüzde 50’si banka hesaplarına yatırılıyor. Daha sonra, esnafın aldığı ekipman veya malzemeler için fatura ibraz edilerek kalan ödeme gerçekleştiriliyor.

Deprem sonrası ekonomik diriliş 

6 Şubat depremleri, binalar haricinde bölgedeki ekonomik yapıyı da yerle bir etti. İşletmeler büyük kayıplar yaşarken, toparlanma süreci halen devam ediyor. Fiziki yıkımın ötesinde, iş gücü kaybı, göç dalgası ve müşteri azalması gibi sorunlar, işletmelerin eski gücüne kavuşmasını geciktiriyor. Ancak sağlanan destekler ve bölgenin yeniden yapılanma çabaları, ilerleyen yıllarda ekonomik iyileşmenin mümkün olduğunu gösteriyor.

Santorini Adasındaki depremler AFAD’ın toplantısında değerlendirildi Santorini Adasındaki depremler AFAD’ın toplantısında değerlendirildi

Felaketin ardından bölgedeki ticaretin canlanması, sadece yerel desteklerle değil, tüm ülkenin dayanışmasıyla mümkün olacak. Bu süreçte uzun vadeli projeler, yatırım teşvikleri ve yerel üretimi artırmaya yönelik adımların atılması büyük önem taşıyor.

Kaynak: Haber Merkezi