Bu önemli günü ebedileştirmek isteyen Samsun halkı 1926 yılından itibaren 19 Mayıs’ı Gazi Günü olarak kutlamaya başladı ve bütün bu olaylardan Atatürk haberdar edildiği gibi kendisi de bunlara ilgisiz kalmadı, cevabi telgraflarıyla memnuniyetini dile getirdi.
Samsun halkına teşekkür telgrafı
İlk kutlamalarla ilgili olarak Samsun Valisi Fahri (Kiper) Bey’e gönderdiği cevabi telgrafta, “Muhterem Samsun halkının hakkımda izhar buyurdukları asar-ı kadirşinasiyi derin memnuniyetle karşıladım. Teşekkürat ve muhabbetlerimin ahali-i muhteremeye iblâğını rica ederim, efendim.” diyordu. 1927 kutlamaları çerçevesinde Reisicumhur Hazretleri, 19 Mayıs günü ve Gazi Heykeli’nin temel atma törenleri münasebetiyle Samsun halkı tarafından gösterilen samimi ve yurtsever duygulara teşekkürle heykel alanının Gazi Parkı olarak isimlendirilmesine müsaade buyurdular. Törenler, hükümet binası bitişiğinde yeni inşa olunan Gazi Parkı’nda “Gazi Günü Kutlama Töreni Programı” çerçevesinde gerçekleştirildi. Programa göre, 19 Mayıs Perşembe günü sabah saat 10.30 da Gazi Parkı’ndaki tören Reji fabrikasının düdüğünün işaretiyle başladı, bandonun İstiklal Marşı’nı çalmasından sonra, öteki fabrika ve kuruluşlar da düdükleriyle törene katıldılar. İstiklal Marşı’nı müteakip vilayet ve belediye adına konuşmalar yapıldıktan sonra Samsun halkının parkta dikilmesine karar verdiği Gazi Heykeli’nin temel atma töreniyle gündüz etkinliklerinin birinci aşaması tamamlanmış oldu. İkinci aşamada Gazievi önüne gidilerek, burada Türk Ocağı adına konuşma yapıldıktan sonra da gündüz etkinlikleri tamamlandı. Gece askerler, okullar ve cemiyetler tarafından ayrı noktalarda üç fener alayı düzenlendi, ayrıca yine aynı akşam belediyede Cumhuriyet Halk Fırkası tarafından bir şükran balosu gerçekleştirildi. Böylece 1927 yılı kutlamalarında üç ayrı tören yapılmış oldu. Bunlardan ilki Gazi Günü kutlamaları idi ki program çerçevesinde icra olundu. İkincisi Gazi Heykeli’nin temeli, Samsun halkına vekâleten Vali Kâzım (İnanç) Paşa tarafından atıldı. Üçüncüsü de İş Bankası Samsun şubesinin açılışı oldu.
19 Mayıs, 1935 yılında Atatürk Günü oldu
24 Kasım 1934 tarih ve 2587 Sayılı Kanunla Gazi Hazretlerine Atatürk soyadının verilmesinden sonra, 1935 yılı 19 Mayısı’ndan itibaren Gazi Günü’nün adı Atatürk Günü oldu. “19 Mayıs Atatürk Günü Bu Yıl Samsun’da Çok Özenli ve Düzenli Türelerle Kutlandı.” Atatürk, Samsun Valisine çektiği cevabi telgrafında 19 Mayıs gününün yıldönümü münasebetiyle kendisine karşı gösterilen duygulara teşekkür etmekteydi. Bu yılki törenlerin geçmiş yıllardakilerden farkı, Atatürk Günü’nün ön plana çıkmış olmasıdır. 1936 kutlamalarında ise Atatürk büstünün yerini Atatürk portresi almış, diğer törensel ögelere dokunulmamıştır. 1936 da kutlamalar Ankara’da 19 Mayıs’ı çağrıştıracak biçimde hipodromda yapıldı. “19 Mayıs … Atatürk’ün Samsun’a ayak bastığı mutlu günün yıl dönümü, ulusumuz için hakiki bir bayram oldu.”
1937 yılından itibaren kutlamalarda önemli değişikliklere gidildi. 19 Mayıs’ın öteden beri Samsun’da kutlana geldiği bilinmekte olduğundan Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) illere genelge göndererek bundan böyle 19 Mayıs’ta İdman Bayramı olarak etkinlikler yapılmasını istedi. Zaten öteden beri, yaklaşık 1916’dan itibaren Türkiye’de bahar aylarında bir jimnastik şenlikleri, mektepliler bayramı ya da idman bayramı vb. isimler altında etkinlikler yapılmakta idi. Milli Mücadele günlerinde unutulmaya yüz tutmuş söz konusu etkinlikler, 25 Şubat 1927 yılında yürürlüğe giren Talebe Bayramı Hakkında Talimatname ile tekrar canlandırılmıştı. Talimatnameye göre, Talebe Bayramı, Mayıs ayının beşinci günü idi. Ayrıca 10. maddede de İdman Bayramı’ndan söz ediliyor, bu çerçevede ilkokulların dışında öğretmen okulları ile ortaokul ve lise öğrencileri arasında spor karşılaşmalarının yapılması öngörülüyordu. Çok geçmeden Milli Eğitim Bakanlığı söz konusu etkinlikleri bütün orta dereceli okulları kapsayacak şekilde yaygınlaştırdı. Cumhuriyet döneminin ilk İdman Bayramı, 10 Mayıs 1928 günü Ankara’da 13 yaşından büyük 600 öğrencinin katılımı ile yapılan beden eğitimi gösterileri neticesinde, bandonun çaldığı marşlar eşliğinde Mustafa Kemal Paşa’nın önünden geçerek gerçekleştirilmiş oldu. Bundan sonra, birçok şehir ve kasabada, her yıl Mayıs ayında etkinlikler sürdürüldü. Ancak unutulmaması gerekir ki bayram, kanunla ilan edilir, başka bir deyişle yasamanın işidir. Şimdiki halde MEB’nın genelgesi doğrultusunda Samsun’da ve bütün ülkede yapılan törenler anlamlı olmakla birlikte, resmi bayram kutlamasından çok bir tür törensel etkinliği ifade etmekteydi.
4 Temmuz 1938 tarihinde kabul edildi
TBMM’nin kabul ettiği yasa tasarısı kanunlaşmak üzere 21 Haziran 1938 de cumhurbaşkanının onayına sunuldu ve bu kanunun neşir ve ilanı cumhurbaşkanlığı makamından 28 Haziran 1938 de başbakanlığa bildirildi ve söz konusu kanun 4 Temmuz 1938 de Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe girdi. Yürürlüğe giren 4 Temmuz 1938 tarih ve 3950 Sayılı Kanun’a göre, 2739 Sayılı Kanun’un ikinci maddesine bir fıkra ekleniyordu; Gençlik ve spor bayramı; Mayısın 19 uncu günü.” Bu tarihten sonradır ki Atatürk’ün Samsun’a çıktığı gün, resmen 19 Mayıs 1939’dan itibaren Gençlik ve Spor Bayramı olarak kutlanmaya başlanmıştır. Atatürk 19 Mayıs’ı resmi bayram günü olarak görememiş, buna ömrü yetmemiştir. 1981 e kadar bu adla anılan 19 Mayıs, 17 Mart 1981 tarih ve 2429 Sayılı Ulusal Bayram ve Genel Tatiller Hakkında Kanun ile isim değişikliğine uğratılmış, söz konusu kanunun 2. maddesinin A) fıkrası 2. ayırımında, “2. 19 Mayıs Günü Atatürk’ü Anma ve Gençlik ve Spor Bayramı günüdür.” denilmiştir. Artık bu bayram, sadece Samsun’da kutlanan Gazi Günü değil, milletin bayramı olmuştur.
