Biri kadın üçü çocuk 79 yolcu, altı adet at ve bir de otomobil ile 1919’un 16 Mayıs’ında öğleden sonra saat 16.30’da Galata Rıhtımı’ndan kalkan vapurun üç gün devam eden ve 19 Mayıs 1919 sabahı Samsun’da son bulan yolculuğu, Türk Tarihi’nde yeni bir sayfa açtı.
Gidişin kronolojisi
Samsun yolculuğunun safhaları, bu belgelere göre şöyle idi: Mondoros Mütarekesi imzalanmış, müttefikler karışıklık çıkan bölgeleri işgal etme hakkını elde etmişlerdi. Samsun ve çevresinde ayaklanmalar vardı. Muhtemel bir işgali önlemek için tedbir alınması gerekiyordu ve Mustafa Kemal Paşa bu maksatla 9. Ordu Müfettişliği’ne tayin edildi. Padişah, Mustafa Kemal’in tayin emrini 30 Nisan 1919’da imzaladı ve karar 5 Mayıs 1919’da o zamanın Resmî Gazetesi olan Takvim-i Vekayi’de yayınlandı. Harbiye Nezareti, yani Savaş Bakanlığı aynı gün Başbakanlık’a bir yazı gönderip Sivas, Van, Trabzon, Erzurum ve Samsun’daki mülki memurların Mustafa Kemal’in emirlerine uymaları konusunda talimat gönderilmesini istedi. Mustafa Kemal de o gün Harbiye Nezareti’ne Samsun’a götüreceği karargâh mensuplarının listesini verdi. 6 Mayıs, karşılıklı yazışmalarla geçti. Harbiye Nazırı Şakir Paşa, Mustafa Kemal Paşa’ya müfettişlik bölgesindeki faaliyetleriyle ilgili talimatnameyi verdi. Mustafa Kemal, 9 Mayısta Sivas’taki birliklerin kumandanına bir telgraf göndererek Samsun’da kendisini beklemelerini emretti; 13 Mayıs’ta da Matbuat Umum Müdürlüğü vasıtası ile karargâh görevlilerini ertesi gün için toplantıya çağırdı. Karadeniz artık İngiliz işgali altında olduğu için İstanbul’dan hareket edecek olan gemilerin İngilizler’den vize almaları gerekiyordu. Harbiye Nezareti 14 Mayıs’ta İngiliz İşgal Kumandanlığı’ndan başta Mustafa Kemal Paşa olmak üzere 23 subay, 25 er ve erbaş ile altı adet eğerli at için vize talep etti; vizeler 15 Mayıs’ta alındı, o arada Bandırma Vapuru da hazırlandı ve ertesi gün yola çıkıldı. O tarihte Karadeniz o tarihte İngiliz donanmasının kontrolü altındadır ve İstanbul’dan deniz yolu ile ayrılmak İngiliz vizesi olmadan mümkün değildir. İngilizler’in Mustafa Kemal Paşa‘ya verdikleri vize fiilen işgal altında olan İstanbul’dan çıkabilmek için şart olan bir belgeden ibarettir.
Bandırma Vapuru'nda kimler vardı?
Mustafa Kemal Paşa ile müfettişlik heyetinin asker ve sivil mensupları.
1. Dokuzuncu Ordu Kıt’aları Müfettişi Mirliva Mustafa Kemal Paşa.
2. Erkânıharbiye Reisi Miralay Kâzım Bey (Dirik).
3. Sıhhiye Müfettişi Miralay İbrahim Tali Bey (Öngören).
4. Erkânıharbiye Kaymakamı (Ayıcı) Arif Bey.
5. Erkânıharbiye Binbaşı Hüsrev Bey (Gerede).
6. Topçu Müfettişi Binbaşı Kemal Bey (Doğan).
7. Sıhhiye Müfettiş Muavini Binbaşı Refik Bey (Saydam).
8. Yaver Piyade Yüzbaşı Cevad Abbas Efendi (Gürer).
9. Piyade Yüzbaşı Mustafa Vasfi Efendi (Süsoy).
10. Piyade Yüzbaşı Ali Şevket Efendi (Öndersev).
11. Piyade Yüzbaşı Mümtaz Efendi (Tunay).
12. Piyade Yüzbaşı İsmail Hakkı Efendi (Ede).
13. Tabip Yüzbaşı Behçet Efendi (Feyzioğlu).
14. Piyade Mülâzım-ı Evvel Hayati Efendi.
15. Piyade Mülâzım-ı Evvel Arif Hikmet Efendi (Gerçekçi).
16. Yaver Topçu Mülâzım-ı Sani Muzaffer Efendi (Kılıç).
17. Mülâzım-ı Evvel Abdullah Efendi (Kunt).
18. Müşavir-i Adlî Ali Rıza Bey.
19. Tabur Hesap Memuru Rahmi Efendi.
20. Tabur Hesap Memuru Ahmed Nuri Efendi.
21. Sınıf-ı Sani Faik Efendi (Aybars).
22. Zabit Vekili Tahir Efendi.
23. Sınıf-ı Rabî’ Memduh Efendi (Atasev).
II. Üçüncü Kolordu Kumandanı:
24. Miralay Refet Bey (Bele).
III. Astsubay, erbaş ve erler:
25. Kıdemli Çavuş Osman Nuri oğlu Ali Faik Efendi.
26. Kıdemsiz Çavuş İbrahim İzzet oğlu Atıf.
27. ÇAVUŞ ALİ OĞLU MUSA (AYDINLI)
28. Çavuş Mustafa oğlu Kemal (Konyalı).
29. Çavuş Kemal oğlu Mustafa (Konyalı).
30. Onbaşı Tevfik oğlu Adem (Çatalcalı).
31. Onbaşı Ali oğlu Rıfat (Sivaslı).
32. Onbaşı Rıfat oğlu Ali (Sivaslı).
33. Nefer Hüseyin oğlu Mehmed (Sincanlı).
34. Nefer Ahmed oğlu Emin (Sincanlı).
35. Nefer Mustafa oğlu İsmail Sincanlı).
36. Nefer İbrahim oğlu Ömer (Sincanlı).
37. Nefer Kerim oğlu Mehmed (Alanyalı).
38. Nefer Hasan oğlu Ulvan (Sungurlulu).
39. Nefer Mehmed oğlu Mehmed (Geredeli).
40. Nefer Mehmed oğlu Hasan (Kadıköylü).
41. Nefer Mehmed oğlu Durmuş (Mudurnulu).
42. Nefer Mehmed oğlu Ali (Geyveli).
43. Nefer Abdullah oğlu Musa (Divrikli).
44. Nefer Abdullah oğlu Mehmed (Tokatlı).
45. Nefer Şakir oğlu Nuri (Geredeli).
46. Nefer Hasan oğlu Hüseyin (Akhisarlı).
47. Nefer Bekir oğlu Mahmud (Yenihanlı).
48. Nefer İhsan oğlu Mehmed Lütfi (Üsküdarlı).
49. Nefer Abdullah oğlu Ali (İzmirli).
IV. Bandırma’nın mürettebatı:
50. Kaptan Kayserili İsmail Hakkı Bey (Durusu).
51. İkinci kaptan Üsküdarlı Tahsin Bey.
52. Kâtip İsmail Bey.
53. Güverte lostromosu Hasan Reis.
54. Serdümen Temel Şükrü Efendi.
55. Serdümen Basri Ali Efendi.
56. Ambarcı Ahmet Hasan Efendi.
57. Ambarcı Maksut Süleyman Efendi.
58. Tayfa Cemil Süleyman Efendi.
59. Tayfa Rahmi Hüseyin Efendi.
60. Tayfa Temel Mesut Efendi.
61. Başmakinist Hacı Süleyman Bey.
62. İkinci makinist Süleyman Bey.
63. Vinççi Osman Emin Efendi.
64. Vinççi Galip Ali Efendi.
65. Ateşçi Halil Yusuf Efendi.
66. Ateşçi Mansur Arif Efendi.
67. Ateşçi Bahri Mehmed Efendi.
68. Kömürcü Mehmed Hasan Efendi.
69. Kömürcü Mehmed Ali Efendi.
70. Birinci kamarot Tevfik Muharrem Efendi (Ulusu).
71. İkinci kamarot Mehmed İbrahim Efendi.
72. Muavin kamarot Ahmet Muhtar Efendi.
73. Kamarot yamağı Halit Mustafa Efendi.
74. Aşçı Hacı Hamdi Osman Efendi.
V. Müfettişlik heyetinin, diğer askerlerin ve mürettebatın haricindeki siviller:
75. Sinop Mutasarrıfı Mazhar Tevfik Bey.
76. Piyade Yüzbaşı Mustafa Vasfi Efendi’nin eşi Aliye Hanım.
77. Kızı Nefise.
78. Oğlu Mithat.
79. Oğlu Salih.
19 Mayıs, eski bir milletin ve genç Cumhuriyet’in doğuşu için bu bir başlangıçtır, o nedenledir ki 19 Mayıs Gençlik Bayramı’nın derin ve kalıcı bir anlamı vardır.
