İstanbul’un tarihi yapılarından biri olan Küçük Ayasofya Poternesi, Bizans İmparatoru 1. Justinianus ve eşi Theodora tarafından 1499 yıl önce inşa edilmiştir. Bu geçiş kapısı, İstanbul’da denizden gelen tehditlere karşı güvenlik amacıyla yapılmış ve bir kaçış yolu olarak tasarlanmıştır. Bugün, zamanla unutulmuş ve yarısı toprağa gömülmüş durumda. Küçük Ayasofya Poternesi, geçmişte İstanbul'un fethinde bir kaçış noktası olarak kullanılmış olabilir.
Poterne nedir ve ne işe yarar?
Poterne, genellikle bir surun içinde yer alan geçiş kapısı anlamına gelir. Küçük Ayasofya Poternesi de, şehre olumsuz bir durum olduğunda, imparatorların kiliseden geçerek bu kapıdan denize açılan gemilere binmesini sağlayan bir yapıdır. Bu geçiş kapısı, denizden yaklaşık 6 metre yüksekteydi ve zamanında gemilerin yanaşabilmesi için kullanılıyordu.
Yapının tarihi hakkında konuşan Arkeolog Ömer Faruk Yavaşçay, "Poterne, bir geçiş kapısıdır ve 1. Justinianus döneminde, deniz yoluyla şehirden kaçış için kullanılmıştır. Bu önemli yapının zamanla unutulması ve yarısının toprağa gömülmesi üzücüdür. Bugün, poterne içi ve çevresi harabe halindedir ve restore edilmesi büyük önem taşımaktadır." dedi.
Küçük Ayasofya Poternesi’nin bugünü
Tarihi yapının durumu günümüzde içler acısı bir hal almış durumda. Zamanla denizin doldurulması ve çevredeki yol çalışmalarının etkisiyle poterne yarı yarıya toprağa gömülmüştür. Arkeologlar, eserin kurtarılması ve restore edilerek turizme kazandırılması gerektiğini vurgulamaktadır. Yavaşçay, bu yapının açık hava müzesine dönüştürülmesini önererek, "İstanbul’un fethinde burası bir kaçış noktasıydı. Şu anda tarihi yapı harabe halde ve insanlar buraya girmekten çekiniyor" diyerek restorasyonun gerekliliğini dile getirdi.
Tarihi eserin restorasyonu için çağrı
Küçük Ayasofya Poternesi, İstanbul’un tarihi dokusunun önemli bir parçasıdır ve restore edilerek yeniden işlevsel bir hale getirilmesi beklenmektedir. Arkeolog Yavaşçay, bu yapının turizme kazandırılması gerektiğini ve çevresindeki surlarla birlikte restore edilmesinin önemli olduğunu belirtti. Ayrıca, "Eski fotoğraflar ve belgeler incelendiğinde, buranın bir zamanlar nasıl kullanıldığına dair önemli ipuçları bulunmaktadır" şeklinde konuştu.