Bilim dünyası, tarihi aydınlatacak büyük bir keşfe imza atmaya hazırlanıyor. MS 79 yılında Vezüv Yanardağı’nın patlamasıyla yok olan Herculaneum kentinde bulunan ve volkanik külle karbonlaşan antik papirüsler, yapay zeka desteğiyle okunmaya başladı. Son teknoloji X-ışınları ve makine öğrenimi sayesinde bilim insanları, papirüslerden ilk kelimeyi ortaya çıkardı: "Tiksinti." Uzmanlar, bu keşfin antik düşünce dünyasına dair önemli bilgiler sunabileceğini belirtiyor.
Yapay zeka 2.000 yıllık yanmış parşömenleri okumaya başladı! İlk kelime: 'Tiksinti'
Bilim insanları, MS 79 yılında Vezüv Yanardağı’nın patlamasıyla kül olan Roma kenti Herculaneum’daki antik papirüsleri çözmek için yapay zeka teknolojisinden faydalanıyor. Yapılan çalışmalar sonucunda, yanmış parşömenlerden ilk kelime tespit edildi: "Tiksinti."
Antik bilgileri gün yüzüne çıkarma çabası
1750’lerde, lüks bir Roma villasının kalıntılarında yüzlerce papirüs parşömeni bulundu. Villa dei Papiri olarak bilinen bu kütüphanede, antik düşünce dünyasına dair eşsiz bilgiler saklı olabilir. Ancak aşırı ısı ve volkanik küllerin etkisiyle karbonlaşan ve son derece kırılgan hale gelen bu parşömenler, fiziksel olarak açıldığında parçalanıyor. Bu yüzden bilim insanları, onları zarar vermeden okumak için yeni teknolojiler geliştiriyor.
Yapay zeka ile sanal açılım
2023 yılında başlatılan "Vezüv Yarışması" kapsamında, makine öğrenimi ve bilgisayarlı görü teknolojileri kullanılarak papirüsleri çözmeye yönelik çalışmalar hız kazandı. Araştırmacılar, Oxford Üniversitesi Bodleian Kütüphanesi’nde bulunan üç parşömenden birinin iç kısmını ilk kez görüntülemeyi başardı. İngiltere’deki Diamond Light Source laboratuvarında yüksek güçlü X-ışınları kullanılarak taranan parşömenler, yapay zeka yardımıyla analiz edildi.
İlk kelime okundu: 'Tiksinti'
Bilim insanları, papirüslerde yer alan mürekkep izlerini belirleyerek ilk kelimeleri tespit etti. Çalışmalar sonucunda Antik Yunanca “tiksinti” anlamına gelen kelime çözüldü. Uzmanlar, teknolojinin gelişmesiyle metnin daha fazla kısmının okunabileceğini ve antik düşünceye dair yeni bilgilerin gün yüzüne çıkacağını düşünüyor.
1000'den fazla parşömen okunmayı bekliyor
Araştırmacılar, mevcut yöntemin daha fazla geliştirilmesiyle Napoli’de bulunan yaklaşık 1000 papirüsün de okunabileceğini belirtiyor. Oxford Bodleian Kütüphanesi’nden Peter Toth, "Henüz uzun bir sürecin başındayız, ancak ekibimiz görüntü kalitesini artırarak daha fazla metin çözebileceğimize inanıyor" dedi.
Bu devrim niteliğindeki çalışma, geçmişin sırlarını aydınlatma yolunda önemli bir adım olarak değerlendiriliyor. Yapay zekanın ilerlemesiyle birlikte, binlerce yıllık kayıp metinler geleceğe taşınabilir.
