Türkiye’de emekli maaşları Ocak 2025 itibariyle 14 bin 469 TL olarak belirlendi. Ancak, muhalefet partileri bu artışı, geçinmek için yetersiz buluyor. Öte yandan, Türkiye’nin küresel emeklilik endeksinde son sıralarda yer alması, emeklilerin yaşadığı zorlukları gözler önüne seriyor. Uzmanlar, emekli maaşlarının artırılması ve sistemin yeniden yapılandırılması gerektiğini vurguluyor.
Türkiye’nin emekli maaşları, küresel endekste sondan dördüncü
Haberin en dikkat çeken noktalarından biri, Türkiye’nin dünya çapında emeklilik sistemleri sıralamasında 48 ülke arasında sondan dördüncü sırada yer alması. ABD merkezli Mercer ve CFA Institute tarafından hazırlanan Küresel Emeklilik Endeksi'ne göre, Türkiye 48.3 puanla oldukça geride kalırken, en yüksek puanı alan Hollanda’nın 84.8 puan ile başı çekti. Türkiye’nin sıralamadaki geriliği, emeklilik sisteminin sürdürülebilirliği ve düşük maaşlar gibi sorunları gündeme getiriyor.
Türkiye’de emekli maaşları nasıl belirleniyor?
Prof. Dr. Aziz Çelik, emekli maaşlarının genellikle çalışma hayatı boyunca ödenen primlere dayandığını belirtiyor. Bu sistemde, nüfusun yaşlanması ve emekli sayısının artması nedeniyle devletin kısmi katkısı bulunuyor. Çelik, “Devletin emekli maaşlarına yaptığı katkı, genellikle yanlış anlaşılmaktadır. Emekli maaşları, işçilerin ödedikleri primlerle belirleniyor.” dedi.
Türkiye’de yoksulluk ve eşitsizlik arttı
Türkiye'de emekliler, yıllar içinde ciddi bir yoksulluk ve gelir adaletsizliği ile karşı karşıya kaldı. OECD’nin 2023 raporuna göre, Türkiye, 38 ülke arasında en fazla eşitsizliğin görüldüğü beşinci ülke. Üstelik, yüksek enflasyon ve artan hayat pahalılığı, maaş artışlarını kısa süre içinde etkisiz hale getiriyor. Emekli-Sen Genel Sekreteri Fikri Kalender, Avrupa'daki emekli maaşlarıyla karşılaştırıldığında Türkiye’deki maaşların oldukça düşük kaldığını belirtiyor.
Türkiye’de emekli maaşlarının geçim için yetersizliği
Türkiye'deki emekli maaşlarının düşük olmasının sebeplerinden biri, 2008’de yapılan emekli maaşı hesaplama değişiklikleri. Emekli maaşı bağlama oranı, eskiye göre düşürüldü ve ekonomik büyümenin payı emekli maaşlarına yansıtılmamaya başlandı. Prof. Aziz Çelik, “Emekli maaşları, kişinin aldığı son maaşın %75’inin altına düşmemelidir. Ancak şu an en düşük ve ortalama maaşlar arasında büyük bir fark yok,” dedi.
Emekli maaşlarının artışı yetersiz
DİSK’in 2024 raporuna göre, Türkiye’deki emekli maaşlarının euro karşısındaki değeri 2012-2021 yılları arasında %33.6 oranında azaldı. Emekli maaşları ile ilgili yapılan artışlar, hayat pahalılığı ve enflasyon karşısında hızla eriyip kayboluyor. Emekli-Sen Genel Sekreteri Kalender, “Emeklilere yapılan artışlar, artan ulaşım ve yaşam maliyetlerini karşılamaktan uzak,” dedi.
EYT düzenlemesi ve emekli sayısındaki artış
Türkiye’deki emekli maaşlarındaki artış ve enflasyon arasındaki dengesizlik, aynı zamanda EYT düzenlemesinin ardından artan emekli sayısının da etkisiyle daha da belirginleşiyor. EYT, Türkiye’de emekli maaşlarının daha geniş bir kesime hitap etmesine neden olurken, mevcut maaşların geçinmek için yeterli olup olmadığı sorusu tartışılmaya devam ediyor.
