Tsunami, okyanus veya deniz tabanında meydana gelen ani hareketler sonucunda oluşan dev dalgalardır. Japonca kökenli bir kelime olan "tsunami", "liman dalgası" anlamına gelir. Depremler, volkanik patlamalar, deniz altı heyelanları ve göktaşı çarpmaları gibi doğal afetlerin sonucu olarak ortaya çıkabilir. Tsunamiler, içerdiği yüksek enerji nedeniyle kıyıya ulaştığında büyük yıkımlara sebep olabilir.
Tsunami nasıl oluşur?
Tsunami dalgaları, büyük miktarda suyun aniden yer değiştirmesiyle oluşur. Okyanus tabanındaki fay hatlarının kırılması, suyun yukarı veya aşağı itilmesine neden olarak dev dalgalara yol açar. Tsunamilerin %80'i depremler nedeniyle oluşur.
Tsunamiye neden olan diğer faktörler:
- Volkanik Patlamalar:Deniz altındaki volkanların patlamasıyla ani su hareketleri meydana gelir.
- Deniz Altı Heyelanları:Okyanus tabanındaki toprak kaymaları suyun yer değiştirmesine sebep olur.
- Göktaşı Çarpmaları:Büyük göktaşlarının denize düşmesi suyun hareketlenmesine ve dev dalgaların oluşmasına neden olabilir.
Tsunami nerelerde görülür?
Tsunami, dünya genelinde en çok Pasifik Okyanusu'nda görülmektedir. En riskli bölgeler arasında:
- Japonya
- Endonezya
- Filipinler
- Şili
- ABD'nin batı kıyıları
- Hindistan
- Sri Lanka
- Tayland
2004 yılında Endonezya’da meydana gelen büyük tsunami, 230.000’den fazla kişinin hayatını kaybetmesine neden olmuştur.
Türkiye’de tsunami olur mu?
Türkiye’de, Pasifik Okyanusu'ndaki kadar büyük tsunamiler görülmese de, tarihsel kayıtlara göre Marmara, Ege ve Akdeniz’de tsunami etkisi yaşanmıştır. Son 3000 yıl içinde Türkiye kıyılarında 90 tsunami tespit edilmiştir. Bu dalgalar kıyı bölgelerde maddi hasara neden olmuştur.
Tsunami uyarısı olduğunda ne yapılmalı?
- Yetkililerin uyarılarını dikkatle takip edin.
- Denizin aniden çekildiğini fark ederseniz hızlıca güvenli bir bölgeye kaçın.
- Tsunami sırasında kaçmak için yeterli zaman olmayabileceğinden, erken önlem alarak yüksek yerlere çıkın.
Tsunamiler nadir görülen ancak büyük yıkımlara sebep olabilen doğal afetlerdir. Türkiye'de de etkileri az da olsa hissedilen bu doğa olayına karşı bilinçli olmak hayati önem taşır.
