Yapılan araştırmalara göre, sivrisinekler, tarihteki tüm savaşlardan daha fazla ölüme yol açmış durumda. 2018 yılında yaklaşık 725 bin insan, sivrisinekler aracılığıyla bulaşan hastalıklar nedeniyle hayatını kaybetti. Peki, sivrisinekler neden bazı insanları daha fazla ısırıyor? Bu sorunun yanıtı, hem biyolojik hem de çevresel faktörlere dayanıyor.
Sivrisinekler neden ısırır?
Sivrisineklerin ısırma amacı, üremek için kana ihtiyaç duyan dişi sivrisineklerden gelir. Diğer yandan, erkek sivrisineklerin kana ihtiyacı yoktur. Ancak, sadece karbondioksit (CO₂) salınımı sivrisineklerin bir kişiyi diğerine tercih etmesine yeterli değildir. Fiziksel ve kimyasal işaretler, sivrisineklerin hangi insanı hedefleyeceğini etkileyen önemli faktörlerdir.
Karbondioksit ve vücut kokuları
Sivrisineklerin özellikle karbondioksiti tespit etme yetenekleri, onları vücuda çekiyor. Bunun yanı sıra, insanların vücutlarından yayılan ısı, su buharı ve nem de sivrisineklerin ilgisini çeker. En önemli faktörlerden biri ise, deriden yayılan kokulardır. Bazı moleküller, sivrisinekler için çekicidir; bu moleküller arasında indol, nonanol, oktenol ve laktik asit yer alır. Özellikle laktik asit, sivrisineklerin hedef seçmesinde önemli bir rol oynar.
Virüsler ve kokuların değişimi
Enfekte olan bireylerin kokuları, sivrisineklerin ilgisini daha da arttırabilir. Zika ve dang virüsleri, enfekte olmuş insanların kokularını değiştirir. Bu değişiklikler, sivrisineklerin bu kişileri daha çok tercih etmesine neden olabilir. Örneğin, dang hastalığına yakalanan bireylerin koltuk altlarından yayılan kokular, sağlıklı bireylerden farklıdır ve sivrisinekler için daha çekicidir. Bu tür keşifler, sivrisinek ısırmalarını azaltmaya yönelik tedavi yaklaşımlarını geliştiriyor.
Yeni yöntemler ve teknolojik gelişmeler
Genetiği değiştirilmiş sivrisineklerin doğaya salınması gibi yöntemler, hastalıkların yayılmasını engellemeye yönelik çalışmalardır. Örneğin, Florida’da genetik olarak değiştirilmiş 750 milyon sivrisinek doğaya salınacak ve bu sivrisinekler, doğada yayılan hastalıkların oranını azaltmayı amaçlayacak.
Sivrisineklerin ısırma davranışlarını ve bu davranışların nasıl önlenebileceğini daha iyi anlamak, vektör kaynaklı hastalıklarla mücadelede büyük bir adım olacaktır.
