Modern tıbbın en zorlu hastalıklarından biri olan pankreas kanseri, genellikle geç belirti vermesi ve erken teşhisin zorluğu nedeniyle “sessiz katil” olarak tanımlanıyor. Dünya Sağlık Örgütü (WHO) verilerine göre, 2022 yılında dünya genelinde yaklaşık 500 bin yeni vaka tespit edilirken, Türkiye’de yıllık vaka sayısının 5 bini aştığı bildirildi.
Memorial Antalya Hastanesi Genel Cerrahi Bölüm Başkanı Prof. Dr. Alihan Gürkan, “1–30 Kasım Pankreas Kanseri Farkındalık Ayı” kapsamında yaptığı açıklamada, sigara ve obezite gibi faktörlerin hastalık riskini ciddi biçimde artırdığını söyledi.
“Hastalık genellikle ileri evrede belirti veriyor”
Pankreasın sindirim enzimleri ve insülin hormonunun üretiminde önemli bir organ olduğunu belirten Prof. Dr. Gürkan, pankreas kanserinin genellikle bez dokusundaki kontrolsüz hücre çoğalmasıyla geliştiğini ifade etti. Gürkan, “Erken evrede belirti vermez. Hastalık ilerlediğinde karın ağrısı, sarılık, iştahsızlık, kilo kaybı ve sindirim sorunları gibi şikayetler ortaya çıkar. Ancak çoğu vakada teşhis edildiğinde hastalık ileri evrededir” dedi.
“Sigara ve obezite riski ikiye, hatta üçe katlıyor”
Pankreas kanseri riskinin belirli gruplarda daha yüksek olduğuna dikkat çeken Gürkan, “Sigara içenlerde hastalık riski 2–3 kat artıyor. Türkiye’de sigara, tüm kanser ölümlerinin yaklaşık yüzde 30’unun nedenidir. Obezite ve tip 2 diyabet hastalarında da risk iki katına çıkıyor. Ayrıca yaş, genetik faktörler, kronik pankreatit ve sağlıksız beslenme alışkanlıkları da önemli risk unsurlarıdır” diye konuştu.
“Basit önlemlerle risk azaltılabilir”
Pankreas kanserlerinin yüzde 30–50’sinin önlenebilir nedenlerden kaynaklandığını söyleyen Prof. Dr. Gürkan, “En etkili önlem sigarayı bırakmaktır. Sigarayı bıraktıktan 10 yıl sonra risk yarı yarıya azalır. Ayrıca Akdeniz tipi beslenme, ideal kilonun korunması, alkolün sınırlandırılması ve diyabetin kontrolü büyük önem taşır” dedi.
“Erken teşhis yaşam süresini uzatıyor”
Gürkan, erken tanının yaşam süresini belirgin biçimde artırdığını belirterek, “50 yaş üstü bireylerin düzenli check-up yaptırmaları, karın ağrısı, sarılık veya ani kilo kaybı gibi belirtileri ciddiye almaları gerekir. Şüpheli durumlarda BT, MR veya endoskopik ultrasonografi gibi görüntüleme yöntemleri kullanılmalıdır” ifadelerini kullandı.
“Cerrahi tedavi erken evrede başarı sağlıyor”
Pankreas kanserinde cerrahinin erken evrelerde en etkili tedavi yöntemi olduğunu vurgulayan Gürkan, “Whipple prosedürü adı verilen cerrahiyle tümörlü dokular tamamen çıkarılır. Deneyimli merkezlerde bu operasyon sonrası 5 yıllık sağkalım oranı yüzde 20–30’a kadar, erken evrede ise yüzde 50’ye ulaşabiliyor” dedi.
Ameliyat sonrası dönemde pankreas yetmezliği, diyabet ve beslenme sorunları görülebileceğini belirten Prof. Dr. Gürkan, “Bu süreçte multidisipliner bir takip büyük önem taşır” diye ekledi.
Prof. Dr. Alihan Gürkan, sigara, obezite ve sağlıksız yaşam alışkanlıklarının pankreas kanserinin en güçlü tetikleyicileri olduğunu hatırlatarak, “Basit önlemlerle bu riski azaltmak, erken tanı ve bilinçli yaşam alışkanlıklarıyla birçok hayat kurtarılabilir” mesajını verdi.
