Yurt dışında basılan sahte dolarların Türkiye'de piyasaya sürülmesi piyasaları karıştırdı. 50 ve 100 dolarlık banknotların, bankamatik ve para sayma makinelerinden bile geçtiği belirtildi. Bankalar ve döviz büroları dolar alımlarını durdurdu.
Sahte dolar krizi fırsatçıları da harekete geçirdi. Bazı döviz bürolarının dolar bozmak için komisyon istediği iddia edildi. Doları daha düşük fiyata almak isteyenler ortaya çıktı. İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı olayla ilgili soruşturma başlattı.
Bankalar, ATM ve para sayma makinelerini güncellemeye başladı. Öte yandan uzmanlar, vatandaşların mağdur olmaması için bazı önerilerde bulundu. İşte sahte döviz kriziyle ilgili tüm detaylar...
Sahte dolar krizi derinleşti
Yurt dışında basılan sahte dolarların Türkiye'de piyasaya sürülmesi, ekonomiyi büyük ölçüde etkilemeye devam ediyor. 50 ve 100 dolarlık banknotların, bankamatik ve para sayma makinelerinden bile geçebilmesi, piyasaların dengesini alt üst etti. Birçok banka ve döviz bürosu, sahte dolarla ilgili artan risk nedeniyle dolar alımlarını durdurdu. Peki, bu kriz nasıl oluştu ve Türkiye'de ne gibi etkiler yaratıyor?
Kriz, fırsatçıları harekete geçirdi
Fırsatçılar, bu krizi kendi çıkarlarına kullanmaya başladı. Bazı döviz bürolarının, sahte dolarları kabul ederek, doları bozdurmak isteyenlerden komisyon talep ettiği bildirildi. Fiyatların hızla artmasıyla birlikte, bazı kişiler 50 ve 100 dolarlık eski baskı banknotları, normalin çok daha altında bir fiyatla bozdurmak istedi. Uzmanlar, bu tür uygulamaların ekonomiyi daha da sarsabileceğini belirtiyor. Bankaların alımları durdurması ve karaborsa oluşması ile birlikte, beyaz dolar olarak bilinen eski basım 50 ve 100 dolarlar, yüzde 10’a varan komisyonlarla satılmaya başlandı.
Bankalar ve döviz büroları temkinli
Sahte dolarla mücadele etmek için bankalar, ATM ve para sayma makinelerini güncellemeye başladı. İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı ise sahte para basımı ve dağıtımı konularında soruşturma başlattı. Esnaf, sahte banknotları tespit etmek için elle kontrol yapmaya çalıştı. Ancak sahte paralar, bazı makineler tarafından fark edilemiyor. Bankalar ise bu makinelerin güncellenmesi gerektiği konusunda çalışmalar yapmaya başladılar.
Yurttaşlara ne öneriliyor?
Uzmanlar, vatandaşları mağduriyetlerden kaçınmaları için çeşitli önlemler almaya çağırıyor. Döviz alımlarını yalnızca bankalar üzerinden yapmalarını ve döviz ödemeli kart kullanmalarını tavsiye ediyorlar. Ayrıca, bankadan nakit döviz alımlarında, ilgili dövizin fotokopilerinin çekilmesi ve banka kaşesiyle teslim alınması gerektiği öneriliyor. Döviz bürolarında da alınan paraların seri numaralarının kaydedilmesi, olası mağduriyetleri önleyecektir.
Merkez Bankası ve bankalar düğmeye bastı
Merkez Bankası, sahte dolarla ilgili olarak adli mercilerle işbirliği içinde çalıştığını ve gerekli yönlendirmeleri yaptığını açıkladı. Türkiye Bankalar Birliği, sahte döviz kontrol ve ATM makinelerinin güncellenmesi için denetimlere başladığını duyurdu. Bu adımlar, piyasa güvenliğini sağlamak için kritik önem taşıyor.
Sahte dolarlar Türkiye'ye nasıl sokuldu?
Sahte dolarların, Güneydoğu ve Bulgaristan sınırından kaçak yollarla Türkiye'ye sokulduğu iddia ediliyor. İlk işlemler Antalya, İzmir, Gaziantep ve İstanbul gibi turistik bölgelerde tespit edildi. Sahte dolarların ticareti, bu illerdeki döviz bürolarının yanı sıra, bireysel olarak yapılan işlemlerle de hızla yayılmaya başladı.
Sahte dolar ilk nerede görüldü?
Antalya'da bir kişinin yüklü miktarda sahte dolar ile kripto para alımı yapmaya çalıştığı öğrenildi. Bu olay, sahte dolarlara dair ilk büyük vakalardan biri olarak kayıtlara geçti. Gaziantep'te de bir döviz bürosunda, para sayma makinesinin güncellenmemiş olması nedeniyle sahte dolarlar tespit edilemedi.
Piyasaki sahte dolar miktarı ne?
Piyasaya sürülen sahte dolarların toplam miktarının 600 milyon doları bulabileceği tahmin ediliyor. Bazı kaynaklar ise bu meblağın 1 milyar doları aşabileceğini iddia ediyor. Eğer bu rakamlar doğruysa, piyasalarda ciddi bir sarsıntıya yol açması bekleniyor.
"Sahte bin dolar bile yok"
Tüm Yetkili Müesseseler ve Döviz Büroları Derneği (TÜYEMDER) Başkanı Methi Şeren, sahte dolar iddialarının abartılı olduğunu ve panik havası yaratıldığını belirtti. Şeren, Türkiye genelinde geçen bir hafta içerisinde sadece iki sahte banknotun tespit edildiğini, piyasada sahte bin dolar dahi bulunmadığını ifade etti.
Sahte dolar nasıl anlaşılır?
Sahte doları ayırt etmek için birkaç güvenlik özelliğine dikkat etmek gerekiyor. İşte bazıları:
Renk değiştiren mürekkep: 50 ve 100 dolarlık banknotlarda, mürekkep farklı açılardan bakıldığında renk değiştirir. 50 dolarlık banknotlarda, sayıya dik bakıldığında yeşil, açılı bakıldığında ise siyah renkte görünür.
Mikro yazılar: Banknotların etrafındaki çerçevelerde "UNITED STATES OF AMERICA" yazısı mikro yazılarla yazılmıştır. Ayrıca, 50 dolar banknotlarının sol yakasında da benzer mikro yazılar bulunur.
Banknotta renk farkı: Dolarların baskı yıllarına göre renk farkları bulunur. 2004 baskısı 50 dolarda mavi, kırmızı ve yeşil renkler kullanılırken, 2011 baskısı 100 dolarda mavi, turuncu, sarı, yeşil ve siyah renkler bulunur.