Ayvalık Alan Başkanlığı’nın ev sahipliğinde gerçekleşen bilimsel etkinlikte, ODTÜ Mimarlık Fakültesi, Mimarlık Tarihi Bölümü öğretim üyeleri ve öğrencileri bir araya geldi. Alan çalışmasına bölüm başkanı Prof. Dr. Belgin Turan Özkaya öncülük ederken, programa yüksek lisans ve doktora düzeyinde öğrenciler katıldı. Çalışmanın temel amacı, Ayvalık’ın zengin kültürel mirasını çok yönlü bir yaklaşımla incelemek, kentsel hafızanın korunmasına yönelik bilimsel veri üretmek ve öğrencileri yerinde gözlemle buluşturmak olarak belirlendi.
Etkinlik kapsamında ilk olarak Ayvalık Alan Başkanlığı’nda bir bilgilendirme oturumu düzenlendi. Bu oturumda öğrencilere Ayvalık’ın tarihsel gelişimi, mimari dönüşümü, sosyal yapısı ve UNESCO Dünya Mirası süreci hakkında kapsamlı bilgiler sunuldu. Alan Başkanlığı uzmanları, bölgenin kentleşme evreleri ve kültürel katmanları hakkında detaylı bir sunum gerçekleştirdi. Öğrenciler, hem görsel hem de arşivsel belgelerle desteklenen bu anlatım sayesinde Ayvalık’ın özgün yapısını daha iyi kavrama fırsatı yakaladı.
Alan gezisinde çok katmanlı tarih incelendi
Bilgilendirmenin ardından, Ayvalık’ın farklı mahallelerini kapsayan geniş çaplı bir alan gezisi organize edildi. Saha gezisi boyunca, kentin hem mimari hem de sosyal bileşenleri katılımcıların dikkatine sunuldu. Başta kentin endüstriyel mirası olmak üzere zeytinyağı fabrikaları, sabunhaneler ve depolama yapıları yerinde incelendi. Aynı zamanda cami, kilise, okul ve konut mimarisi gibi anıtsal ve sivil yapı örnekleri de ziyaret edildi.
Ayvalık’ın yalnızca taş yapılarıyla değil, yaşayan kültürüyle de dikkat çektiğini belirten Prof. Dr. Belgin Turan Özkaya, bu tür çalışmaların akademik araştırmalarla saha deneyimini bir araya getirdiğini ve öğrencilerin mimarlık tarihini sadece kitaplardan değil, yerinde görerek ve hissederek öğrenmesinin önemini vurguladı.
Gezi boyunca öğrenciler, sokak dokularından meydan organizasyonlarına, mahalle ilişkilerinden gündelik hayattaki mimari pratiklere kadar geniş bir perspektifte notlar aldı. Yapılan gözlemler, ilerleyen dönemde ders kapsamında hazırlanacak raporlar ve öneri dosyalarına temel teşkil edecek. Özellikle Ayvalık’ın somut olmayan mirası olarak tanımlanan geleneksel yaşam biçimleri, üretim alışkanlıkları, mahalle kültürü ve toplumsal etkileşimler de öğrencilerin dikkatini çeken alanlar arasında yer aldı.
Yerel yönetim ve akademi el ele
Ayvalık Alan Başkanı Dr. Berrin Akın, ODTÜ heyetinin ziyaretinden duydukları memnuniyeti dile getirerek, akademik çevrelerle yürütülen her çalışmanın kente katkı sağladığını belirtti. Akın, “Akademisyenlerin ve özellikle de öğrencilerin ortaya koyduğu bilimsel yaklaşımlar bizlere her zaman yeni ufuklar açıyor. Ayvalık gibi çok katmanlı bir kentte bu tür saha çalışmaları, yerel yönetimlerin planlamalarına da veri desteği sunuyor. Ayvalık’ın mirası sadece fiziksel yapılarla değil, yaşayan sosyal kültürle birlikte ele alındığında çok daha anlamlı hale geliyor” dedi.
Ziyaret sonunda, ODTÜ Mimarlık Fakültesi öğretim üyeleri ve öğrencilerine, katılımlarından ve katkılarından ötürü teşekkür eden Ayvalık Alan Başkanlığı yetkilileri, ilerleyen süreçte farklı disiplinlerden akademik ekiplerle yeni projelere açık olduklarını belirtti. Öğrencilerin hazırlayacağı öneri ve analiz raporlarının, alan başkanlığı bünyesinde yürütülen restorasyon, koruma ve planlama süreçlerine entegre edilmesi planlanıyor.
Ayvalık’ta kültürel koruma için eğitim odaklı model
Bu tür saha etkinlikleri, Türkiye’de kültürel miras yönetiminde yeni bir model olarak da değerlendiriliyor. Üniversiteler ile yerel yönetimlerin iş birliği içinde gerçekleştirdiği bu tarz uygulamalı çalışmalar, öğrencilere sadece akademik bilgi kazandırmakla kalmıyor, aynı zamanda yerel aktörlerle doğrudan temas kurma fırsatı sunuyor. Bu sayede hem bilimsel üretim teşvik ediliyor hem de kentin ihtiyaçlarına daha uygun projeler geliştiriliyor.
Ayvalık örneğinde olduğu gibi, tarihi kentlerin korunmasında toplumsal katılım, eğitim ve akademik iş birliği temel stratejiler olarak öne çıkıyor. Bu bağlamda gerçekleştirilen çalışmaların sürdürülebilirliğini sağlamak, Ayvalık gibi tarihi kentlerin gelecek kuşaklara özgün kimliğiyle aktarılması açısından büyük önem taşıyor.
ODTÜ’lü öğrencilerin Ayvalık ziyareti yalnızca mimarlık tarihi açısından değil, sosyo-kültürel hafızanın belgelenmesi ve tartışılması açısından da değerli bir deneyim olarak hafızalarda yer etti. Ayvalık Alan Başkanlığı ile Mimarlık Fakültesi arasında kurulan bu temasın gelecekte de farklı proje ve alan çalışmalarıyla devam etmesi bekleniyor.
