Belediyeden yapılan açıklamaya göre, Belediye Başkanı Aydın Pehlivan, menemenin aynı adı taşıdığı ilçeye tescillenmesi amacıyla çalışma başlattı.
Menemen resmileşti
Başvuruyu değerlendiren TÜRKPATENT, menemeni coğrafi işaretle tescilledi. Açıklamada görüşlerine yer verilen Pehlivan, yörenin kültürel değerlerine sahip çıkarak gelecek nesillere taşımayı sorumluluk olarak gördüklerini belirtti. Coğrafi işaretin çok kıymetli olduğunu kaydeden Pehlivan, şöyle konuştu; "Menemen ilçesinin menemeni için aldığımız coğrafi işaret, çalışmalarımızın hem bir nişanesi hem de meyvesi olmuştur. Gururla sofralarda her öğün tüketilebilen ve ilçemizle anılan menemen yemeğimiz, artık resmiyette de Menemen'in ve Menemenlilerindir." Tescillenen menemen, zeytinyağı, domates, soğan, biber, yumurta, tuz ve karabiber kullanılarak hazırlanıyor.
Menemen yemeğinin ortaya çıkışı
“Menemen Kazası, tıpkı Türkiye genelinde olduğu üzere tam bir tarım bölgesidir. Öyle ki, çiftçiler ilk mahsullerine çok önem vermişler ve bu değeri değişik şekillerde göstermişlerdi. Buna Menemen’den bir örnek, Ticaret ve Zahire Borsası’nın açılış yılı olan 1927 senesinden verilebilir. Menemen’de ilk mahsul Domates, Nizamizade Kadri Efendi tarafından yetiştirilmiştir. Kadri Efendi, Taşhan’a getirdiği bir okka domatesi (1.282 gr.) müzayedeye koyarak üçyüz kuruşa Bahçıvan Hafız Mustafa Efendi’ye ihale etmiştir.” O dönemde Taşhan, bir nevi hal binası olarak kullanılmaktadır. Araştırmacı Oktay Özengin, menemenin ilk yapıldığı yerin İzmir’in meşhur ilçesi Menemen olduğunu söyler. Buna kanıt olarak, Türkiye’de ilk domates yetiştiren yerlerden birinin “Menemen” ilçesi olmasını gösterir. Türkiye’de ise resmi kayıtlarda 1900’lü yılların başında ilk kez Adana bölgesinde domates ekiminin yapıldığı yazmaktadır. İzmir’e geliş tarihi kesin bilinmemekle birlikte Ticaret ve Zahire Borsası kayıtlarından 1920’li yıllarda domatesin İzmir ve çevresinde yetiştirilmeye başlandığını söylemek mümkündür. İzmir’in ilçesi Menemen’de domatesin tarihçesi de İzmir ile aynı yıllara denk gelmektedir. 1927 yılında İzmir’de yayınlanan Hizmet Gazetesi’nde “Menemen’de ilk mahsul” başlığı ile domatesin yetiştirildiği duyurulmuştur.
Menemen yemeği ilk kez mübadele ile Menemen ilçesine gelen Girit Türkleri tarafından yapılmıştır. Cumhuriyetin ilk yıllarında, Menemen ilçesinin ekonomisi büyük ölçüde tarıma dayalıymış. Özellikle zorunlu göçe tabi tutulan Rumlardan kalan verimli ve boş araziler, mübadele ile Menemen ilçesine göç eden Türklere paylaştırılırmış. Bunların başında Girit Türkleri gelmekteydi. Giritli göçmenlerle komşu olan Menemenliler, yavaş yavaş onların kültürleri ve Girit mutfağı ile tanışmışlardı. Giritli Türkler, yemeklerinde çoğunlukla dağlardan topladıkları otları kullanmaktaydılar. Bu otları suda haşladıktan sonra üzerine zeytinyağı dökerek ya da yumurta kırarak yerlermiş. Ot yemeklerini Menemenlilere öğreten Giritli Türkler, Menemenlilerden içinde bolca domates, biraz patates ve et olan “Etli Domates” güveç yemeğini öğrenmişlerdi. Giritli Türkler ekonomik şartlar yüzünden bu yemeğin malzemelerini değiştirdiler. Etin yerine yumurta, patates yerine de soğan koyarak “Yumurtalı Domates” yemeğini ortaya çıkardılar. Zamanla bu yemek ilçenin en sevilen yemeği olmuştur. 1930’lu yıllardan itibaren de, Menemen ilçesinden başlayarak lokantalara girmiş ve zamanla ülkemizin en sevilen yemeklerinden biri olmuştur. Farklı kültürlerin etkileşimi sonucunda ortayan çıkan Menemen yemeğinin hikayesini, domatesin tarihinden başlayarak sizlere aktarmaya çalıştım. Yıllardır sofralarımızda yer almış ünlü yemeklerimizin ortaya çıkış hikayelerini anlatmaya harbiyiyorum.com üzerinden devam edeceğim. Diğer paylaşımlarıma da “hikayeliyemekler” Instagram sayfamdan ulaşabilirsiniz.
