ABD Başkanı Donald Trump’ın ikinci döneminin ilk gününde Dünya Sağlık Örgütü’nden (DSÖ) çekilme kararını imzalamasının ardından, İtalya, Arjantin ve Macaristan gibi ülkeler de benzer adımları değerlendiriyor. DSÖ’ye yönelik eleştiriler arasında, örgütün bağımsız hareket edememesi, bazı üye devletlerin siyasi etkisi altında kalması ve COVID-19 pandemisi gibi küresel sağlık krizlerini yönetmede yetersiz kalması yer alıyor.
ABD’nin çekilmesi DSÖ’de finansman krizine yol açabilir
ABD, 2024-2025 dönemi için DSÖ’nün 6,9 milyar dolarlık bütçesinin yüzde 22’sini karşılıyordu. Çekilme kararı, örgütün finansal sürdürülebilirliğini ciddi şekilde tehdit ediyor. Agence France-Presse (AFP) verilerine göre, ABD’nin DSÖ’ye yıllık katkısı 958,5 milyon doları buluyor ve bunun büyük kısmı gönüllü bağışlardan oluşuyordu.
İtalya, Arjantin ve Macaristan çekilme sürecinde
ABD’nin kararının ardından İtalya, Arjantin ve Macaristan da DSÖ üyeliklerini gözden geçirme kararı aldı. İtalya Başbakan Yardımcısı Matteo Salvini, ülkesinin DSÖ’den ayrılmasını öngören bir yasa tasarısı sundu. Salvini, DSÖ’nün çokuluslu ilaç şirketleriyle yakın bağları olduğunu ve İtalyan vergi mükelleflerinin parasının burada harcanmaması gerektiğini savundu. Arjantin hükümeti, ABD’nin kararını takip ederek DSÖ’den çekileceğini duyurdu. Macaristan ise bu süreci “göç dalgası” olarak tanımlayarak, benzer bir adım atabileceklerini belirtti.
İngiltere ve Rusya'da tartışmalar sürüyor
DSÖ’den ayrılma tartışmaları, İngiltere ve Rusya’da da gündeme geldi. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in partisine mensup Pyotr Tolstoy, Rusya’nın DSÖ üyeliğinin askıya alınmasını önerdi. Birleşik Krallık’ta ise Reform Partisi lideri Nigel Farage tarafından başlatılan Action on World Health (AWH) girişimi, DSÖ’nün reforme edilmesi veya yerine yeni bir kuruluşun getirilmesi gerektiğini savunuyor.
Türkiye’nin DSÖ’ye katkısı mercek altında
DSÖ bütçesiyle ilgili yayımlanan verilere göre, Türkiye 2024-2025 dönemi için örgüte 1 milyar TL’nin üzerinde ödeme yaptı. Türkiye’nin DSÖ’den sağladığı kazanımların ve üyelik katkılarının detaylı şekilde değerlendirildiği belirtiliyor.
