İzmir, Antalya ve Muğla ile birlikte son on yılda Türkiye'de hem en çok yangın çıkan hem de yangınlarda en çok ormanın kaybedildiği üç bölgeden biri oldu.
İzmir, en çok yangın çıkan şehirler arasında 2. sırada
Türkiye Ormancılık Derneği'nin resmi verilerden derlediği istatistiklere göre, 2014-2024 arasında Türkiye genelinde çıkan yangınların yaklaşık yarısı bu üç bölgede meydana geldi. Türkiye'de orman genel müdürlüklerinin bölge sınıflandırmasına göre Antalya ve Muğla illeri kendi başlarına birer bölge olarak kayda geçiyor. İzmir bölgesinde ise hem İzmir hem Manisa var. Tarım ve Orman Bakanlığı verilerine göre İzmir, Türkiye'de tüm zamanların en çok orman yangınının yaşandığı 2024 yılında, en fazla alanın kaybedildiği ikinci kent oldu. Türkiye Ormancılar Derneği'nin resmi verilerden derlediği rakamlara göre son on yılda İzmir'de, Antalya'dan daha fazla yangın yaşandı. Ancak yanan alan açısından üçüncü sırada yer aldı.
İzmir hem aşırı sıcaklardan hem kuraklıktan, zaman zaman da sellerden ve hortumlardan etkileniyor
BBC Türkçe'ye konuşan İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi'nden Prof. Dr. Doğanay Tolunay, bu sonucun İzmir'deki ormanların "parçalı olmasıyla" bağlantılı olduğunu belirtiyor. Tolunay, Türkiye'nin en büyük şehirlerinden biri olan İzmir'de ormanların, tarım, yerleşim, turizm gibi farklı insan faaliyetleri nedeniyle bölünmüş olduğunu vurguluyor. Türkiye'nin yangın riski en yüksek kentleri arasında yer alan İzmir'in iklim riskleri açısından da kırılgan olduğu düşünülüyor. İstanbul Teknik Üniversitesi'nden (İTÜ) iklim bilimci Prof. Dr. Barış Önol'un ortak yazarı olduğu 2021 tarihli yayımlanan bir araştırmaya göre İzmir, Avrupa ve Akdeniz bölgesinde iklim riskleri açısından en hızlı yükselen ikinci şehir. Çalışma için aşırı sıcaklar, aşırı yağışlar, kuraklık gibi on farklı iklim riskini bir araya getiren bilim insanları Doğu Avrupa, İzlanda, Rusya'nın batısı, Türkiye'nin batısı ve Irak'ın batısının en kırılgan bölgeler olduklarını tespit etti. Kentler bazındaysa iklim risklerinin en hızlı yükseldiği yerler Fes (Fas), İzmir, Marsilya ve Aix-en-Provence (Fransa) ve Tel Aviv (İsrail) olarak sıralanıyordu. Prof. Önol, BBC Türkçe'ye yaptığı değerlendirmede bunda, öncelikle Akdeniz'in küresel iklim değişikliğinden çok daha şiddetli bir şekilde etkilenmesinin önemli bir faktör olduğunun altını çiziyor. Diğer yandan "İzmir hem aşırı sıcaklardan hem kuraklıktan, zaman zaman da sellerden ve hortumlardan etkileniyor. Bunların hepsini ortak bir havuzda değerlendirdiğimizde risk seviyesi yükseliyor" diye ekliyor. Dünya genelinde yangınları izleyen Global Forest Watch'a göre Türkiye'nin yangın sezonu genellikle Haziran sonunda başlıyor ve yaklaşık 17 hafta sürüyor.
Anız yakılması yangının en büyük nedenlerinden birisi
BBC Türkçe'ye konuşan İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Orman Fakültesi'nde Doç. Dr. Cihan Erdönmez, bu sezonda Antalya, Muğla, İzmir'in popüler tatil destinasyonları arasında olduğuna dikkat çekiyor. Bu bölgelerde "turizm beldelerinin arttığını ve ormana doğru genişlediğini" söyleyen Erdönmez, yangın sezonunda "insan-orman etkileşiminin en yüksek seviyelere" çıktığını vurguluyor. Erdönmez, özellikle tabiata büyük hasar veren orman yangınlarının "neredeyse tamamının insan etkisiyle, uygun ekolojik koşulların bulunduğu alanlarda çıktığını" belirtiyor. "Bu bölgelerde bir taraftan orman köyleri diğer yandan orman içine yapılmış turizm tesisleri, madencilik ve enerji tesisleri var" diye ekliyor. Türkiye'de, dünya genelinde olduğu gibi, orman yangınlarının çoğunluğu insan-orman etkileşiminden kaynaklanıyor. Son 10 yılın verileri Türkiye'deki orman yangınlarının en yaygın sebebinin ihmal ve dikkatsizlik olduğunu söylüyor. Anız yakma, çöplük, çoban ateşi, sigara ve piknik gibi aktiviteler bu kategoriye dahil ediliyor. Prof. Tolunay, bölgelerde tarımın yoğun şekilde yapıldığına dikkat çekiyor. Anız, ekin biçildikten sonra tarlada kalan köklere verilen isim. Tarım ve Orman Bakanlığı anız yakılmasının toprağın canlı tabakasına zarar verdiğini söyleyen farkındalık kampanyalarıyla bu yaygın uygulamayla mücadele etmeye çalışıyor. Buna karşın 2024'te yaklaşık 3 bin 500 hektarlık orman alanı anız yakılması nedeniyle kül oldu. Bakanlık verilerine göre geçen yıl anız yakılmasına bağlı olarak en büyük alanın kaybedildiği il Muğla oldu. Prof. Tolunay, bununla birlikte son yıllarda gittikçe popüler hale gelen orman içindeki tapulu arazilerde hobi bahçeciliği yapılması ya da arıcılık gibi faaliyetlerin de yangınlara sebep olduğunun altını çiziyor.
