İzmir’in Tire ilçesi, Osmanlı ve daha eski dönemlerden kalma tarihi yapılarıyla ziyaretçilerine adeta bir açık hava müzesi sunuyor. Bu yapılardan bazıları, halk arasında kutsal kabul edilen ve manevi değeri yüksek olan türbeler. İşte Tire’deki en önemli türbelerden bazıları:
1- Sarı İsmail Dede Türbesi
Horasan’ın Seyran şehrine bağlı Yese Kasabası’ndan geldiği bilinen Sarı İsmail Dede, 1350-1420 yılları arasında yaşamıştır. Osmanlı’nın kuruluş yıllarında halkı irşat etmek amacıyla Anadolu’ya gelen evliyalar arasında yer almaktadır. Tire’nin Büyükkemerdere Köyü’ne yerleşmiş ve burada dua ederek su kaynağı ortaya çıkardığına inanılmıştır. Her yıl yüzlerce insanın katıldığı, adına “mahya” denilen anma törenleri düzenlenmektedir.
2- Kara Hasan Bey Türbesi
Tire ilçe merkezindeki Karahasan Camii’nin avlusunda bulunan türbenin, Aydınoğlu Kara Hasan Bey için yapıldığı ancak daha sonra Cağaloğlu Ali Paşa’nın da buraya defnedildiği belirtilmektedir. 1390-1402 yıllarında İzmir Subaşılığı, 1403 yılında ise Ayasuluğ Valiliği yapan Kara Hasan Bey’in mezarı, zamanla yapılan yol çalışmaları nedeniyle yer değiştirilmiştir.
3- Soğan Dede Türbesi (Kurt Baba)
Tire halkı tarafından Soğan Dede olarak anılan Kurt Baba, fetih sürecinde Batı Anadolu’da önemli bir manevi önder olarak kabul edilmektedir. Tire’nin Çatal Pazarı Geçidi’nde bulunan türbesi bir makam türbesidir. Sicil kayıtlarına göre asıl adı Şeyh Şücaeddin’dir. Tire’de birçok kilisenin camiye çevrilmesi sürecinde etkili olmuştur.
4- Arappınarı Türbesi
Baba Sultan Dergahı veya Horasanlı Halil İbrahim Baba Zaviyesi olarak da bilinen türbe, Derekahve semtinin güneyinde, Güme Dağı eteklerinde yer almaktadır. Bektaşi tekkesi olan bu yapının, 1903 yılında vakfiyelerle desteklendiği ve Hacı Bektaş Dergahı ile Şahkulu Tekkesi’ne gelir aktardığı bilinmektedir. Türbede Horasanlı Halil İbrahim Baba, 17. yüzyıl şeyhlerinden Halil İbrahim Baba ve 19. yüzyılda yaşamış Hacıkırzade Hüsnü Baba yatmaktadır.
5- Kaplan Paşa Türbesi
Kaplan köyünün batısında, dere kenarında bulunan türbede Girit fatihi Kaptan-ı Derya Kaplan Ahmet Paşa ve Üsküdar Mevlevihanesi şeyhlerinden Mahmut Sadık Dede yatmaktadır. Türbenin büyük kısmı yıkılmış olsa da temel kalıntıları günümüze kadar ulaşmıştır. Kaplan Ahmet Paşa, Tire’ye sürgün edildikten sonra burada yaşamış ve Tire’nin su yolları ile çeşmelerini yaptırarak kente önemli katkılarda bulunmuştur.
Tire, bu türbeler ve tarihi mirasıyla yalnızca bir ilçe değil, geçmişin izlerini taşıyan bir kültür hazinesi olarak ziyaretçilerini bekliyor. Manevi ve tarihi bir yolculuğa çıkmak isteyenler için Tire’nin türbeleri görülmeye değer yerler arasında bulunuyor.
