Kendine özgü yaşam tarzı, kültürü ve kelimeleriyle Türkiye’nin karakteristik şehirlerinden biri olan İzmir’de sıkça duyulan sözcükler bulunuyor. Diğer illerde anlamları pek bilinmeyen bu kelimeler neler?
İzmir’den uzaklaştıkça anlamını kaybeden kelimeler neler? İzmir kültürüne daha detaylı bir bakış atılmasını sağlayacak çiğdem, boyoz, şambali, gırgır ve çok daha fazlası…
İzmir sözlüğünün en klasik kelimeleri
Sahili, insanı ve günlük yaşamın rahatlığıyla İzmir, aynı zamanda kendine özgü bir dil ve ifade biçimiyle de konuşmak demektir. İzmir’de günlük hayatta kullanılan birçok kelime ve deyim, şehir dışından gelenler için ilk duyulduğunda şaşırtıcı ve hatta anlaşılmaz olabilir. Pek çok kişi, kumruyu kuş sanarken, çiğdemi sadece bir kadın ismi olarak görmektedir. Bunun dışında Karşıyaka için kullanılan "otuzbeşbuçuk" kelimesini bilmeyenler için bu dil kültürü farklı gelebilir.
İzmir’de ismi sıkça duyulan, günlük hayatın ve kültürün içerisine yerleşmiş çok fazla sözcük bulunuyor. Bunlardan en bilinenleri ve daha az konuşulanları şu şekilde sıralanabilir:
- Çiğdem: Başka şehirlerde “ay çekirdeği” olarak bilinen bu atıştırmalık, İzmir’de çiğdem olarak adlandırılır. Eğer bir İzmirliye “çekirdek alalım mı?” derseniz, sizi düzeltip “Çiğdem alalım” diyebilir!
- Kumru: Kumru, Türkiye’nin birçok yerinde kuş olarak bilinse de, İzmir’de bu kelime lezzetli bir sandviçi ifade eder. Izgara sucuk, salam, kaşar peyniri gibi malzemelerle hazırlanan İzmir kumrusu, buraya gelenlerin mutlaka tatması gereken bir lezzettir.
- Boyoz: Boyoz, İzmir’e özgü bir hamur işidir ve genellikle haşlanmış yumurtayla birlikte tüketilir. Türkiye’nin diğer şehirlerinde bulunması neredeyse imkânsız olan bu lezzet, İzmir kahvaltılarının vazgeçilmezidir.
- Şambali: Türkiye’nin farklı bölgelerinde tatlı olarak bilinen şambali, İzmir’de tam anlamıyla sokak lezzeti olarak kabul edilir. Üzeri bolca fıstık kaplı, yoğun şerbetli bir tatlıdır.
- Gırgır: İzmir’de “şaka, eğlence” anlamına gelen bu kelime, başka şehirlerde yaygın olarak kullanılmaz. Özellikle gençler arasında sıkça duyulur.
- Ataç: İzmir’de ataç, kâğıtları birbirine tutturmak için kullanılan zımba teli veya ataç anlamına gelir. Ancak birçok şehirde insanlar bu kelimeyi kullanmaz ve ilk duyduklarında anlamakta zorlanabilirler.
- Süpüro: İzmir’de özellikle çocuklar arasında kullanılan bu kelime, “hızlı gitmek” anlamına gelir. Diğer şehirlerde bilinmeyen ve anlaması zor kelimelerden biridir.
- Haran Haran Bakmak: Eğer biri size İzmir’de “haran haran bakma” diyorsa, muhtemelen şaşkın bir şekilde etrafa bakıyorsunuzdur! Bu ifade, dikkatlice ama biraz boş bakmak anlamına gelir.
- Döşemelik Güneş: İzmir’de yaz aylarının yakıcı sıcaklarını anlatmak için kullanılan eğlenceli bir tabirdir. “Döşemelik güneş var” dendiğinde, havanın aşırı sıcak olduğu ve gölgede bile serinlenemediği kastedilir.
- Arap Saçı: Karışık ve düğüm olmuş şeyler için kullanılan bir İzmir tabiri. Özellikle İzmir trafiğini anlatırken duyabilirsiniz.
İzmir’in dilini anlamak için gerekenler
İzmir’e gelip yerel halkla sohbet ettikçe, bu kelimelerle daha fazla karşılaşabilirsiniz. Bu güzel şehirde sadece güzel görüntüler yemekler değil, kendine has kelimeleriyle de farklı bir kimliğe sahiptir. İzmir’de yaşıyorsanız veya bir İzmirli arkadaşınız varsa, bu kelimeleri günlük hayatta nasıl kullanıldığını görebilirsiniz.
