Uluslararası Af Örgütü'nün 2022 yılı raporuna göre, dünya genelinde idam cezası uygulamaları hâlâ birçok ülkede devam ediyor. Verilere göre, 2022 yılı boyunca 20 ülkede idam cezaları infaz edildi. 53 ülke de ise yasal olarak idam cezasını uygulamaya devam ediyor.
Hangi ülkelerde idam cezası uygulanıyor?
Raporda, idam cezalarının en çok uygulandığı ülkeler arasında; Çin, İran, Suudi Arabistan, Mısır ve Amerika Birleşik Devletleri'nin yer alıyor. Özellikle Çin, idam cezalarının sayısını gizli tutmasına rağmen, her yıl binlerce kişinin idam edildiği tahmin ediliyor. İran ve Suudi Arabistan'da ise kamuya açık bir şekilde infazlar gerçekleştirilmeye devam ediyor.
Son 5 yılın en yüksek verileri
Uluslararası Af Örgütü, idam cezasının insan haklarına aykırı olduğunu ve kaldırılması gerektiğini vurguluyor. Örgüt, 2022'de idam cezalarının sayısının son beş yılın en yüksek seviyesine ulaştığını belirtiyor. Özellikle Orta Doğu ve Kuzey Afrika bölgesinde artış yaşandığı kaydedildi.
2 ülkede idam cezası kaldırıldı!
Dünya genelinde idam cezasının kaldırılması yönünde olumlu adımlar da atılıyor. 2022'de Kazakistan, Papua Yeni Gine, Sierra Leone ve Orta Afrika Cumhuriyeti, idam cezasını tamamen kaldırırken, Ekvator Ginesi ve Zambiya ise adi suçlar için idam cezasını kaldırma yönünde önemli değişiklikler yaptı.
Tarihte ilk idam nasıl gerçekleşti?
Tarihte bilinen ilk idam cezası, MÖ 18. yüzyılda Babil Kralı Hammurabi'nin koyduğu Hammurabi Kanunları ile kayıtlara geçiyor. Bu kanunlar, tarihin en eski yazılı hukuk metinleri arasında yer alır ve suçlara karşı sert cezalar barındırıyor. Özellikle "göze göz, dişe diş" ilkesine dayanan bu yasalar, belirli suçlar için idam cezasını şart koşuyordu.
Hammurabi Kanunları'na göre; hırsızlık, zina, tanrılara hakaret, büyücülük gibi suçlar ölümle cezalandırılıyordu. Bu cezalar genellikle asılarak, taşlanarak veya suya atılarak gerçekleştiriliyordu. Özellikle suya atma yöntemi, suçlunun masumiyetini kanıtlamak için kullanılırdı; eğer suçlu suyun dibine batmazsa masum kabul edilirdi.
Tarihin daha sonraki dönemlerinde, antik Yunan ve Roma'da da idam cezası uygulandı. Örneğin, ünlü Yunan filozof Sokrates, gençleri kötü yönde etkilediği ve tanrılara saygısızlık ettiği gerekçesiyle MÖ 399'da baldıran zehri içirilerek idam edildi.
