İzmir’in Gaziemir ilçesinde, kamuoyunun yıllardır yakından takip ettiği eski kurşun geri kazanım fabrikası sahasında çevresel temizlik çalışmalarında son aşamaya geçildi. 2010 yılında faaliyetlerine son veren Aslan Avcı Dökümhanesi'nin bulunduğu alanda başlatılan sondaj çalışmalarıyla hem yüzey hem de derin katmanlardaki kalıntılar analiz edilecek. 2022 yılından bu yana temizlik sürecini yürüten Ekovar Çevre Grup, bu adımı “toplumsal güvenin yeniden tesisi” olarak nitelendirdi.
180 noktada çift numune alınacak
İzmir Valiliği Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği İl Müdürlüğü koordinasyonunda, çeşitli kamu kurumlarının katılımıyla düzenlenen toplantıda kritik bir karar alındı. Toprak kirliliğine dair yönetmelik çerçevesinde hazırlanan Saha Örnekleme ve Analiz Planı (SÖAP), komisyonca oy birliğiyle onaylandı. Buna göre sahadaki 5 farklı bölgeden toplam 180 noktada sondaj kuyuları açılarak hem yüzey hem de derin toprak numuneleri alınacak. Ayrıca dört ayrı referans noktasından da örnekleme yapılacak.
Numunelerin her biri için ikinci bir örnekleme daha yapılacak. Bu sayede elde edilen verilerin sağlaması yapılabilecek. Çalışmaların tamamlandığı her bölge, yeniden kirlenmeyi engellemek amacıyla izole ediliyor.
Yeraltı suyu araştırması da yapılacak
Sondaj çalışmaları yalnızca toprakla sınırlı değil. Belirlenen dört referans noktasında yeraltı suyu olup olmadığı da araştırılıyor. Eğer bu noktalarda su bulunmazsa, DSİ 2. Bölge Müdürlüğü, çevredeki kayıtlı kuyular üzerinde inceleme başlatacak. Toprak ve su numunelerinden elde edilecek veriler, çevresel kirlilik ve radyoaktivite açısından analiz edilecek.
Bu analizlerin sonuçları, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı ile Nükleer Düzenleme Kurumu (NDK) tarafından değerlendirilecek. Raporların olumlu sonuçlanması halinde alan resmen temizlenmiş ve halk kullanımına açılabilecek.
“Toplumsal güvenin yeniden inşası”
Ekovar Çevre Grup Yönetim Kurulu Başkanı Mesut Özer, sondaj sürecinin başlamasını “nihai aşama” olarak nitelendirerek şu değerlendirmede bulundu:
“Gaziemir’de yürüttüğümüz bu çalışma yalnızca teknik bir temizlik değil, aynı zamanda toplumsal güvenin yeniden inşasıdır. Sahadaki her adımı bilimsel kriterlerle ve devletimizin ilgili kurumlarının denetiminde attık. Şu an sondaj sürecinin içindeyiz. Bu analizler, yıllardır kamuoyunu tedirgin eden bu alanın kaderini belirleyecek. Eğer sonuçlar olumlu çıkarsa, İzmir için 20 yıllık bu sorun tamamen kapanmış olacak.”
Özer, sürecin başından bu yana bilimsel yaklaşımdan ve şeffaflıktan taviz vermediklerini belirterek, emeği geçen tüm kurumlara, uzmanlara ve bölge halkına teşekkür etti.
Süreç uluslararası gözetimde yürütülüyor
Çalışmalar, yalnızca ulusal değil, uluslararası denetim altında sürdürülüyor. Radyasyon ölçümleri, 7 gün 24 saat RADİSA sistemiyle izleniyor. Tüm veriler, Avrupa Birliği Radyasyon İzleme Ağı EURDEP üzerinden kamuoyuna açık şekilde paylaşılıyor. Saha içinde yalnızca eğitilmiş personel görev alabiliyor. Ayrıca tüm süreçler, A Tipi Uluslararası Gözetim Firması tarafından denetleniyor.
Gaziemir halkı umutlu
Yıllardır atıl vaziyette kalan ve çevresel riskler nedeniyle kamuoyunun yakından takip ettiği kurşun fabrikası sahasında, sondaj süreciyle birlikte artık çözüm aşamasına gelindi. Yapılacak analizler sonucunda verilecek nihai karar, yalnızca çevre açısından değil, aynı zamanda kent sağlığı ve toplumsal hafıza açısından da belirleyici olacak.
Sonuç bekleniyor
Eğer alınan numunelerden elde edilecek analiz sonuçları olumlu çıkarsa, Türkiye’nin en uzun soluklu çevresel temizlik çalışmalarından biri başarıyla tamamlanmış olacak. İzmir’in çevre gündeminde yıllardır yer eden Gaziemir sahası, resmen temizlenmiş ve kontrol altına alınmış bir alan olarak tarihe geçecek.
