İran’ın stratejik geçit Hürmüz Boğazı’nı kapatma yönündeki yasa teklifini onaylaması, dünya enerji piyasalarını ve küresel ekonomiyi alarma geçirdi. ABD ve İran arasında tırmanan gerilim sonrası bölgedeki tanker trafiği etkilenirken, petrol fiyatları fırladı.
Tankerler geri döndü, fiyatlar zıpladı
Boğazdan geçmek üzere olan “Coswisdom Lake” ve “South Loyalty” adlı iki süpertanker rotalarını değiştirdi. Toplamda 2 milyon varil taşıma kapasitesine sahip bu gemilerin hareketi, piyasalarda tedirginliğe neden oldu. Petrolün varil fiyatı bir anda 80 dolara yükselirken, analistler 100 doları işaret ediyor.
IMF’den küresel kriz uyarısı
Uluslararası Para Fonu (IMF), boğazdaki olası bir tıkanıklığın sadece enerji fiyatlarını değil, tüm ekonomik zinciri sarsabileceğini duyurdu. Uzmanlar, “jeopolitik risk primi”nin 12 doları aştığını belirtiyor.
Diplomasi trafiği hızlandı
AB Dış İlişkiler Yüksek Temsilcisi Kaja Kallas, “Bu adım dünya barışı için ciddi tehdit” açıklaması yaptı. ABD, Çin’den İran üzerinde arabuluculuk talep ederken, Körfez ülkeleri enerji güvenliği planlarını devreye soktu.
Türkiye hazırlık senaryolarını devreye aldı
Türkiye de gelişmeleri yakından izliyor. Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, “Çok boyutlu senaryolar üzerinden hazırlıklarımızı sürdürüyoruz” diyerek krizin olası ekonomik etkilerine karşı çalıştıklarını duyurdu.
Uzmanlar: İran da zarar görür
Jeopolitik analistlere göre, Hürmüz Boğazı’nın kapanması kısa vadede İran’a dahi zarar verebilir. İran’ın kendi petrol ihracatının da bu boğazdan geçtiği hatırlatılarak, karşılıklı ekonomik kayıplar olacağı belirtiliyor.
Hürmüz neden kritik?
Basra Körfezi ile Umman Denizi’ni bağlayan Hürmüz Boğazı, dünya petrol ticaretinin yaklaşık yüzde 30’una ev sahipliği yapıyor. Suudi Arabistan, İran, Kuveyt, Irak ve Katar gibi ülkeler enerji ihracatını bu koridor üzerinden gerçekleştiriyor.
Doğalgaz ve LNG sevkiyatı da risk altında
Katar’ın sıvılaştırılmış doğalgaz (LNG) ihracatının büyük kısmı da Hürmüz’den geçiyor. Boğazın kapanması, enerji arz zincirinde küresel çapta aksamaya yol açabilir.
Günlük hayata etkileri ne olur?
Enerji akışının durması hâlinde yaşanabilecek olası etkiler şu şekilde:
Akaryakıt fiyatları hızla artar, pompa fiyatları fırlar
Elektrik üretim maliyetleri yükselir, faturalar kabarır
Tüketim ürünlerinde zam dalgası başlar
Tedarik zincirlerinde aksamalar yaşanır
Uçak bileti ve taşımacılık fiyatları artar
Finans piyasalarında panik, dövizde dalgalanma olur
