İzmir, tarih boyunca Levanten, Rum, Ermeni ve Türk toplumlarının bir arada yaşadığı, kültürel mozaiğiyle ünlü bir şehir olmuştur. Buca da bu kozmopolit yapının en önemli merkezlerinden biri olarak dikkat çeker. Ancak zaman içinde birçok tarihi yapı kaybolmuş, yerlerini modern binalar almıştır. İşte bu kayıp miraslardan biri de Marcel Balladur Evi’dir.
Bir Levanten ailesinin hikayesi
Marcel Balladur Evi’nin ilk sahipleri konusunda kesin bilgiler bulunmasa da, Balladur ailesine ait olduğu bilinmektedir. 1800’lerin sonlarında yapıldığı tahmin edilen bu evin, önceleri Rum bir aileye ait olma ihtimali de yüksektir. Buca’nın Erdem Caddesi ve çevresi, özellikle Sakız Adası’ndan göç eden Rumların yoğun olarak yaşadığı bir bölgeydi.
Balladur ailesi ise kökeni Nahcivan’a dayanan bir Ermeni aileydi. Zaman içinde Avusturya ve Fransa’ya göç eden bu aile, İzmir’de ticaretle uğraşarak varlıklı Levanten topluluğunun bir parçası haline gelmişti. Ailenin en tanınan üyelerinden biri, 1993-1995 yıllarında Fransa Başbakanı olarak görev yapan Édouard Balladur’du. Kendisi her ne kadar bu evde doğduğu iddia edilse de, asıl doğum yeri hakkında farklı kaynaklarda çelişkili bilgiler bulunmaktadır.
Bir dönemin ihtişamlı konağı nasıl harabeye dönüştü?
Balladur ailesi, yıllar içinde Fransa ve Avusturya’ya göç ederken, evi Afyonlu bir Türk ailesine sattı. Yeni sahipleri burada “Bursa Pazarı” adlı bir market açarak yıllarca işletmecilik yaptılar. Ancak yapı zamanla bakımsız hale geldi ve 1998 yılında tamamen yıkıldı. Bugün geriye yalnızca yola bakan dış duvarı kalmıştır.
1999 yılında ev, yanındaki Hacılar Evi ile birlikte bir yangın geçirdi. Bu olaydan sonra geriye sadece yıkıntılar kaldı ve yapı, İzmir’in kaybolan Levanten miraslarından biri haline geldi.
İzmir ve Levanten kültürü
İzmir, 17. yüzyılın ortalarından itibaren Avrupa ile Osmanlı arasındaki ticaretin en önemli merkezlerinden biri olmuştu. Fransız, İtalyan ve İngiliz tüccarlar burada koloniler kurarak büyük ticari ağlar oluşturdu. Levantenler olarak bilinen bu topluluk, yerel halkla kaynaşarak kendine özgü bir yaşam tarzı benimsedi. Rumca, Levantenler arasında ortak bir iletişim dili haline gelirken, Rum ve Ermeni hizmetçilerin varlığı, çocukların kültürel olarak farklı etkiler almasına yol açtı.
Bugün İzmir’de Levanten mirasına dair birçok yapı ya tamamen yıkılmış ya da ciddi tahribata uğramış durumda. Marcel Balladur Evi de bu kayıplardan biri. Ancak geriye kalan hikayesi ve ayakta kalan dış duvarı, geçmişin izlerini sürmek isteyenler için önemli bir hatıra niteliğinde.
