Bilim insanları, suyu iki elmas arasında Dünya atmosfer basıncının yaklaşık 20 bin katına denk gelen bir kuvvetle sıkıştırarak, oda sıcaklığında katı halde kalabilen yeni bir buz formu üretti.
Avrupa X-ışını Serbest Elektron Lazeri (XFEL) kullanılarak elde edilen bu yeni yapıya “Ice XXI” adı verildi. Araştırmacılar, suyun bu koşullarda “metastabil” yani kararsız bir duruma geçtiğini, bu nedenle en ufak bir sarsıntının bile yapısal çöküşe yol açabileceğini belirtti.
Mikro saniyelik gözlemle kristal yapısı incelendi
Dünyanın en büyük X-ışını lazeri olan XFEL, örneği her mikrosaniyede (saniyenin milyonda biri) bir tarayarak suyun yapısal değişimlerini kaydetti.
Deney 1000’den fazla kez tekrarlanarak farklı kristalleşme yolları gözlemlendi.
Kore Standartlar ve Bilim Enstitüsü’nden Geun Woo Lee, “XFEL’in benzersiz X-ışını darbeleri sayesinde suyun hızlı sıkıştırma ve gevşeme süreçlerinde birden fazla kristal oluşum yolu keşfettik,” dedi.
Uzay araştırmaları için yeni ipuçları
Araştırma Nature Materials dergisinde yayımlandı. Bilim insanlarına göre Ice XXI, uzayda buzun farklı biçimlerde oluşabileceğine dair önemli ipuçları sunuyor.
Almanya’daki DESY Araştırma Merkezi’nden Rachel Husband, “Bu keşif, buz uyduların iç yapısını ve orada hangi geçiş süreçlerinin yaşandığını anlamamızda devrim yaratabilir,” ifadelerini kullandı.
Suyun 21. katı fazı
Ice XXI, suyun şimdiye kadar keşfedilen 21. katı fazı oldu. Daha önce bilim insanları, düşük sıcaklıklarda farklı basınçlar altında çeşitli buz türleri üretmişti; ancak oda sıcaklığında bu kadar kararlı bir fazın gözlenmesi ilk kez gerçekleşti.
Bu buluş, suyun moleküler yapısının olağanüstü çeşitliliğini bir kez daha ortaya koyarken, gelecekte gezegen bilimi ve malzeme fiziği alanlarında yeni araştırma kapılarını da aralıyor.
