Sam Altman ve Elon Musk, insan ve teknolojiyi birleştirmeyi hedefleyen projelerde yarışıyor. Altman “Merge Labs” adlı bir beyin-bilgisayar arayüzü girişimi kurarken, Musk’ın Neuralink şirketi de insan beynine çip yerleştirme çalışmalarına devam ediyor. Bu girişimler, transhümanizm ve teknolojik tekillik tartışmalarını yeniden gündeme taşıdı.
Transhümanizm ve teknolojik tekillik
Bursa Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ahmet Dağ’a göre, transhümanist projeler insanın biyolojik sınırlarını aşarak zihinsel, fiziksel ve psikolojik yeteneklerini artırmayı amaçlıyor. Beyin-bilgisayar arayüzleri, yapay zeka destekli implantlar ve zihin yükleme projeleri, insanın bir tür “teknolojik cihaz” gibi işlev görmesini hedefliyor.
Tarihi ve kültürel perspektif
Dağ, insanlığın kendini aşma arzusunun Prometheus’un ateşi çalmasından Gılgamış’ın ölümsüzlük yolculuğuna kadar uzandığını belirtti. Sanayileşme ve dijitalleşme sürecinde insan, yalnızca doğayı değil kendi biyolojik varlığını da dönüştürme eşiğine geldi. Bu bağlamda makine-insan birleşimi, teknolojiyle iç içe gelişim sürecinin hızlandırılmış evrimsel bir sıçrama noktası olarak değerlendiriliyor.
Faydalar ve riskler
Transhümanist projeler, eğitim, sağlık ve küresel krizlerle mücadelede ciddi faydalar sunabilir. Öte yandan insanı yalnızca biyolojik veya mekanik bir varlık olarak görme riski, “dehümanizasyon” olarak adlandırılan etik ve sosyal sorunları doğuruyor. Dağ, teknolojik ilerlemelerin adalet, etik ve insan onuru çerçevesinde yönlendirilmesi gerektiğini vurguladı.
Yeni etik ve toplumsal tartışmalar
İnsan ile makine entegrasyonunun gerçekleşmesi durumunda bilinç, kimlik, irade ve özgürlük gibi kavramlar yeniden sorgulanacak. Prof. Dr. Dağ, bu projelerin ya insanı özgürleştiren ya da makineleşmiş bir köleye dönüştüren bir geleceğe yol açabileceğini belirterek, teknolojinin hangi insanlık ve hangi değerler için yönlendirileceğinin kritik olduğunu söyledi.