İzmir'de her yıl 1,5 santimetreye varan zemin çökmesi, kenti adım adım sular altında bırakma tehlikesi yaratıyor. Uzmanlar, bu durumun devam etmesi halinde 50 yıl içinde denizin Basmane'ye kadar ilerleyebileceği uyarısında bulunuyor.
Kentin kıyı Şeridinde yıllık çökme oranı 1,5 santimetre!
İzmir'in sahil kesiminde her yıl 1 ile 1,5 santimetre arasında yaşanan zemin çökmesi, özellikle Alsancak, Kordon ve Konak gibi merkezi bölgelerde su baskınlarını artırıyor. Bu durum, sadece su baskınlarıyla sınırlı kalmayıp, altyapı sistemlerini de ciddi şekilde etkiliyor. Kanalizasyon borularının deniz seviyesinin altında kalması, Kordon'da kötü kokuların yayılmasına ve altyapı sistemlerinde tıkanma ve taşkınlara neden oluyor.
Dolgu alanları ve bina ağırlığı çökmeyi hızlandırıyor
Türkiye Bilimler Akademisi (TÜBA) Çevre, Biyoçeşitlilik ve İklim Değişikliği Çalışma Grubu Üyesi Prof. Dr. Doğan Yaşar, İzmir'in en büyük sorununun 1 zemin çökmesi olduğunu vurguluyor. İzmir'de deniz seviyesi dünyada yıllık ortalama 2,5-3 milimetre yükselirken, zemin çökmesi nedeniyle bu oran 1,5 santimetreye çıkıyor. Bunun en büyük nedenlerinden biri, İzmir'in kıyı şeridinin büyük ölçüde dolgu alanı olması. Özellikle Basmane, Alsancak ve Kordon gibi bölgeler, zamanında doldurularak kazanılan alanlar. Bu bölgelerdeki binaların ağırlığı ve zeminin oturması, çökme sürecini hızlandırıyor.
Alsancak ve Kordon'da su baskınları artıyor
26-27 Kasım 2023 tarihlerinde İzmir'de etkili olan sağanak yağışlar, bu tehlikenin ilk işaretlerini verdi. Alsancak'ta suyun 300-400 metre içeri girdiği gözlemlendi. Uzmanlar, bu tür olayların önümüzdeki yıllarda daha sık yaşanabileceği uyarısında bulunuyor. Kordon'daki altyapı da bu durumdan ciddi şekilde etkileniyor. Kanalizasyon borularının deniz seviyesinin altına düşmesi, bölgede kötü kokuların artmasına neden oluyor.
Dünyada da benzer sorunlar yaşanıyor
İzmir'deki zemin çökmesi sorunu, dünyada da benzer örneklerle karşılaşılan bir durum. Cakarta ve Mexico City gibi şehirlerde yıllık çökme oranı 10-15 santimetreye kadar ulaşıyor. Bu şehirlerde yetkililer, şehir merkezlerini yavaş yavaş boşaltmaya başlamış durumda.
İki temel çözüm önerisi: Kot yükseltme ve alan boşaltma
Uzmanlara göre İzmir için iki temel çözüm bulunuyor: Binaların kotunun yükseltilmesi ve çökme yaşanan alanların kademeli olarak boşaltılması. Ancak bu çözümlerin her ikisi de ciddi maliyet ve planlama gerektiriyor. Uzmanlar, İzmir'in şu an için bu tür bir tahliye sürecine hazır olmadığını ve öncelikle çökme hızını yavaşlatacak önlemler alınması gerektiğini vurguluyor.
Acil önlem çağrısı: İzmir'in geleceği tehlikede
Eğer zemin çökmesi önlenemezse, İzmir önümüzdeki 50 yıl içinde büyük bir şehir planlama kriziyle karşı karşıya kalabilir. Özellikle Basmane, Alsancak, Kordon ve Konak gibi bölgelerde yaşayanlar, su baskınları ve altyapı sorunları nedeniyle büyük zorluklarla karşılaşabilir. Bu nedenle, yetkililerin bir an önce kapsamlı bir zemin etüdü ve bölgesel önlem planı oluşturması gerekiyor. Belediyeler ve devlet kurumları, jeoloji ve şehir planlama uzmanlarıyla birlikte hareket ederek çökme sürecini kontrol altına almak için adımlar atmalı.