Beynin uyku sırasında toksinlerden arındırılmasını sağlayan glimfatik sistemin keşfi, öğrenme, hafıza ve nörolojik hastalıklarla ilgili yeni bir kapı açtı. Medicana Sağlık Grubu Nöroloji Bölümü’nden Doç. Dr. Hasan Armağan Uysal, Alzheimer ve Parkinson gibi hastalıklarla bu sistem arasında güçlü bir bağ olabileceğini belirterek, “Glimfatik sistemin güçlü olması için uyku hijyeni ve sağlıklı yaşam hayati önem taşıyor” dedi.
Sadece uykuda aktifleşiyor
Uysal, beynin gün boyu nöron faaliyetleri sonucu zararlı proteinler ve metabolik atıklar ürettiğini, bu maddelerin yalnızca uykunun derin evresinde glimfatik sistem sayesinde temizlenebildiğini söyledi. Bu evrede beyin hücrelerinin küçüldüğünü, aralarındaki boşlukların genişlediğini ve beyin omurilik sıvısının toksinleri süpürdüğünü anlattı.
Hafıza ve öğrenmeyle doğrudan ilişkili
Uyku sırasında beynin “hem yedekleme hem silme” yaptığını belirten Uysal, kaliteli uykunun hafıza pekiştirme ve gereksiz bilgileri temizleme açısından kritik olduğunu vurguladı. Düzensiz uyku, kronik stres ve kötü beslenme sistemin çalışmasını olumsuz etkiliyor.
Nörolojik hastalıkların sessiz suç ortağı olabilir
Alzheimer’da biriken beta-amiloid ve Parkinson’da biriken alfa-sinüklein proteinlerinin glimfatik sistem bozulduğunda temizlenemediğini belirten Uysal, bu durumun hastalıkların gelişiminde rol oynayabileceğini ifade etti.
Temiz bir beyin için öneriler
Uysal, glimfatik sistemi desteklemek için uykuya geçiş ritüeli oluşturmayı, başı hafif yüksekte tutarak uyumayı, alkol ve sigaradan uzak durmayı, düzenli yürüyüş yapmayı ve zihni dinlendirecek sessizlik anları yaratmayı önerdi.