Türkiye’nin en verimli tarım bölgelerinden biri olan Büyük Menderes Havzası, son beş yıldır etkisini artıran kuraklık nedeniyle büyük bir tehlike altında. Barajlardaki su seviyeleri kritik noktalara düşerken, 2026 sulama sezonunda çiftçilere yalnızca bir kez “tav suyu” sağlanacağı açıklandı. Bölgedeki pamuk, sebze ve hububat üretimi ciddi risk altında bulunuyor.
Beş yıldır süren kuraklık tarımı tehdit ediyor
Aydın ve Denizli illerini kapsayan Büyük Menderes Havzası, iklim krizinin en somut etkilerini gösteriyor. 2021 yılından bu yana uygulanan kısıtlı sulama programları, tarımsal faaliyetleri neredeyse durma noktasına getirdi. Uzun yıllar ortalamasının altında kalan yağışlar, barajları besleyen kaynakları kuruttu ve depolama tesislerini alarm durumuna soktu. Uzmanlar, bu durumun sadece tarımı değil, bölgenin ekolojik ve sosyo-ekonomik yapısını da tehdit ettiğini vurguluyor.
Çiftçiye tek seferlik can suyu
Aydın Valiliği, yaklaşan 2026 sulama sezonu için kritik önlemleri erkenden açıkladı. Buna göre Adıgüzel, Cindere, Kemer, Çine Adnan Menderes ve Gökbel barajlarından tarımsal sulama için çiftçilere sadece bir defa su verilecek. Karar, “Büyük Menderes Havzası Su-Çevre-Ürün Güvenliği Çalıştayı” gibi platformlarda yapılan değerlendirmeler sonucunda alındı. Devlet Su İşleri 21. Bölge Müdürlüğü’nün raporları, kuraklığın 2026 yılında da devam edeceğini öngörüyor.
Çiftçilere, arazi kiralama ve ürün deseni planlamalarını bu durumu göz önünde bulundurarak yapmaları, özellikle kışlık ekimlere yönelmeleri konusunda uyarılar yapıldı.
Pamuk yerini buğday ve ayçiçeğine bırakıyor
Büyük Menderes Ovası’nın sembolü olan pamuk, artan maliyetler ve su sorunları nedeniyle tahtını daha az su isteyen ürünlere bırakıyor. Söke Ticaret Odası Başkanı Mustafa Tanyeri, “Söke Ovası’nda 400 bin dönüm arazinin büyük bölümü pamuktu. Ancak bu yıl yaklaşık 300 bin dönüme yakın buğday ekimi bekliyoruz. Çiftçi, su belirsizliği ve pamuğun maliyetleri nedeniyle daha güvenli limanlara yöneliyor” dedi.
Tanyeri ayrıca, buğday hasadından sonra su bulunabilirse ikinci ürün olarak ayçiçeği ekileceğini belirterek üretimdeki köklü değişimin bölgenin ekonomik dinamiklerini yeniden şekillendirdiğine dikkat çekti.
Su verimliliği ve modern tarım önlemleri
Aydın Valiliği’nin aldığı kararlar, sadece su kısıtlamalarını değil aynı zamanda önleyici tedbirleri de içeriyor. Tarım ve Orman İl Müdürlükleri, çiftçileri bilgilendirerek toprağın su tutma kapasitesini artıracak tekniklerin uygulanmasını sağlayacak. Organik gübre kullanımı, malçlama ve minimum toprak işleme gibi yöntemler yaygınlaştırılacak.
Kaçak su kullanımına karşı denetimler sıkılaştırılırken, uzmanlar bu önlemlerin önemli olduğunu ancak asıl çözümün ülke genelinde bir su verimliliği seferberliğinin başlatılmasından geçtiğini vurguluyor. Türkiye’de tarımda kullanılan suyun yüzde 77’si, modern teknolojilerle yönetilmezse, Büyük Menderes Havzası’nda başlayan bu krizin tüm ülke için bir gıda krizine dönüşebileceği uyarısı yapılıyor.