İzmir Büyükşehir Belediyesi, kentin tarihi ve kültürel mirasına sahip çıkmaya devam ediyor. Türk Kadınlar Birliği İzmir Şubesi ve İzmir Kalkınma Ajansı (İZKA) iş birliğiyle başlatılan “Basmane’de Yeniden Basma Atölyesi” projesi, bölgeye adını veren basma üretim geleneğini yeniden canlandırmayı hedefliyor.
Projeyle, hem Basmane’nin İzmir’in endüstri mirasındaki önemi araştırılarak bilimsel literatüre kazandırılacak hem de geleneksel basmacılık mirası atölyeler aracılığıyla sürdürülebilir bir üretim modeline dönüştürülecek. Tanıtım, 94. İzmir Enternasyonal Fuarı kapsamında Kültürpark’ta kurulan İzmir Büyükşehir Belediyesi Sokağı’nda yapıldı.
Proje kapsamında, Pazaryeri Mahallesi’ndeki İzmir Büyükşehir Belediyesi’ne ait Fatma–Mustafa Hasdemir Binası bir dönüşümle basma deneyim atölyesine çevrilecek. Mekân aynı zamanda bir kültür, eğitim ve paylaşım merkezi olacak.
Kadınların ekonomik bağımsızlık kazanmaları, yerel ekonominin ve turizmin canlanması, İzmir’in özgün desenlerinin çağdaş yöntemlerle yeniden yorumlanması hedefleniyor.
“İEF’de müjdesini vermek istedik”
Kültürel Mirasın Yönetimi ve Tanıtımı Şube Müdürü Ayşegül Güngören, proje hakkında bilgi verirken şunları söyledi:
“Basmane’ye adını veren basma zanaatının İzmir’de tanınmasını sağlamak istiyoruz. Atölyemizi kurmaya başladık. Basmanelileri bilgilendirmek, kadınlara eğitim verebilmek için çıktığımız bu yeni yolculuğun müjdesini İEF’de vermek istedik. Çok ilgi görüyoruz ve memnunuz.”
Osmanlı’dan günümüze uzanan gelenek
Ayşegül Güngören, Osmanlı döneminde kadınların başörtüsü ve yazmaların basıldığı çember kumaşlarının yanı sıra, Avrupa’da “Smyrna Kumaşı” olarak bilinen basmaların da İzmir’de üretildiğini belirtti.
Basmane’de kurulan ilk üretim tesisinin, 18. yüzyıl ortalarında bugünkü Basmane Garı’nın bulunduğu alanda faaliyet gösterdiğini hatırlatan Güngören, fabrikanın 1850’lere kadar aktif olduğunu, daha sonra rekabet nedeniyle kapatıldığını aktardı.
İzmir’in sanayi mirası
Basmane semti, adını aldığı bu üretim tesisleriyle 18. ve 19. yüzyıllarda İzmir’in ticaret hayatında önemli rol oynadı. Basma üretimi, Cumhuriyet döneminde Sümerbank ve Nazilli Fabrikası üzerinden farklı bir boyuta taşındı.
Bugün yeniden hayata geçirilen proje, İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin ilgili daire başkanlıklarının katkıları, Türk Kadınlar Birliği İzmir Şubesi ve İZKA ortaklığıyla yürütülüyor.