40 yıl önce yap-işlet-devret modeliyle kurulan ve ruhsat süreleri dolan binalar ve tesisler Hazine’ye geçiyor
Hazine, bu üstyapıları kiralama veya satış yoluyla yeniden firmalara tahsis ediyor. Şu ana kadar Mersin Serbest Bölgesi’nde 48,9 bin metrekarelik 13 parsel ve 41,2 bin metrekarelik üstyapı için ihaleler tamamlandı. İhalelerde üstyapıların ortalama metrekare maliyeti 287 dolar olarak belirlendi. Ticaret Bakanlığı’nın 2019/4 sayılı genelgesine göre, kiralama ve satış işlemleri faaliyet ruhsatı şartlarına bağlı olarak yapılıyor. İhale süreci, Komisyon değerlendirmesi ve açık artırma ile yürütülüyor. Kullanıcılar, serbest bölge işletmecisiyle kira sözleşmesi imzalıyor ve Bakanlık onaylı tarifelerle kira ödüyor. Mersin’in ardından Antalya, Ege, Toros, Adana, Yumurtalık ve Trabzon serbest bölgelerinde de benzer süreçler uygulanacak. İhale fiyatları, Çevre Bakanlığı’nın 2025 yılı inşaat maliyetlerine göre güncelleniyor; metrekare başına maliyet 300-510 dolar arasında değişiyor. Yatırımcılar için 45 yıl, kiracılar için 20 yıl üretim ruhsatı; ticaret için ise 30 yıl ve 15 yıl ruhsat süreleri tanınıyor. Hazine’den üstyapı kullanım hakkı devralmak, kiracılığa göre maliyet avantajı sağlıyor. Ancak, 2019’daki mevzuat değişikliği nedeniyle kiralama ruhsatlı firmaların süre uzatma talepleri kabul edilmiyor. Üstyapılar, ruhsat süresinin bitiminde Hazine’ye devroluyor ve yeni kullanıcılar ihaleyle belirleniyor. Firmalar, üstyapıyı ruhsat kapsamındaki faaliyetlerle kullanmak zorunda; aksi takdirde cezalar uygulanabiliyor. Serbest bölgelerde faaliyet gösteren firmaların yurt dışı odaklı olması gerekiyor. Hazine ve Maliye Bakanlığı, 2025’ten itibaren serbest bölgelerden yurt içine ve bölge içi satışlarda kurumlar vergisi istisnasını kaldırdı. Bu durum, serbest bölgelerin cazibesini kısmen azaltabilir. Mersin Serbest Bölgesi, 864 dönümde 541 firmaya ev sahipliği yapıyor; 420’si yerli, 58’i yabancı, 63’ü ortaklı. Bölgenin 8 aylık ihracatı 2,35 milyar dolar, yılsonu hedefi 3,5-3,7 milyar dolar. Sınai ürünler ticaret hacminin %70’ini, tarım ürünleri %30’unu oluşturuyor; gıda, kimya ve demir-çelik öne çıkıyor.