Bugünlerde fiyatı yükseldiği için gündeme gelen Antep fıstığının merkezi Türkiye’nin Güneydoğu Anadolu Bölgesi.
Şanlıurfa, Gaziantep ve Siirt üretimde zirvede
Sadece belli bölgelerde yetişen Antep fıstığının en büyük üreticisi ve ihracatçısı ülkeler; yukarıda da belirttiğimiz gibi Amerika Birleşik Devletleri, İran ve Türkiye’dir. Türkiye, Antep fıstığının gen merkezi olmasına rağmen profesyonel anlamda üreticilik 1948 yılında Ceylanpınar Devlet Üretme Çiftliği’nde başladı. Antep fıstığı üretimi 2023 verileri ile 4 milyon 200 bin dekar alanda gerçekleştiriliyor. Şanlıurfa 1 milyon 600 bin dekar ile en fazla üretim alanına sahip. Antep fıstığı üretiminin yüzde 34’ü Şanlıurfa’da üretilirken, Gaziantep yüzde 31ile ikinci sırada yer alıyor. Diğer üretici iller arasında Siirt yüzde 18.5 ile üçüncü sırada. Adıyaman yüzde 4.3, Kahramanmaraş yüzde 2.5, Batman yüzde 2 ve Diyarbakır yüzde 1.5 ile sıralamada yer alıyor. Toplamda 44 ilde Antep fıstığı yetiştiriliyor.
Amerika'dan ithal ediliyor
Antep fıstığı ithalatına gelince, Tarım ve Orman bakanlığı verilerine göre, Türkiye, 2015 yılından 2018 yılına kadar ithalat yapmazken 2019’da 15 bin ton, 2020’de 13 bin ton, 2021’de 16 bin top, 2022’de 30 bin ton 2023’te 43 bin ton ithalat yaptı. Çin ve Almanya’dan sonra Türkiye, ithalatta üçüncü sırada. 2023-2024 sezonunda en çok ithalat yapılan ülkeler arasında, yüzde 82 ile Amerika ilk sırada yer alırken, yüzde 15,3 ile İran ikinci sırada yer aldı. Karkamış Ziraat Odası Başkanı İdris Bozkurt, toplanan üreticilere seslenirken fıstığın 2-3 yılda bir para ettiğini belirterek şunları söyledi: “ Üretimin az olduğu seneler bir lobi çıkar ucuz fıstık almak için ithalat izni çıkartıyor. Geçen sene ürün iyiydi, bu sene olmayacağını biliyorduk. Geçen yıl 200 liraya fıstık sattık, iki ay sonra 400 lira oldu. Kimin cebine girdi? Bir kaç komisyoncu, baklavacı çıkıp ‘fıstık çok’ diyor fiyatı düşürüyor. Sonra ‘fıstık yok’ diyerek ithalatı açtırıyorlar. Her sene kaybeden üretici oluyor. Bugüne kadar İran’dan biz hiç fıstık almadık. İran bizden fıstık alsın. Bu yanlıştan bir an önce vazgeçilmeli. Kim ithalata izin verdiyse geleceğimize dinamit koyuyor demektir. Antep baklavası içinde Antep fıstığı olduğu için ihraç edilirken “Antep baklavası” deniliyor. O zaman İran fıstığı kullanırken Antep baklavası demesinler İran fıstığı ve baklavası diye satsınlar. Bu ithalatın hemen durdurulması lazım.”dedi.